Pages

Friday, December 28, 2018

ප්‍රථමාධාර

බාලදක්ෂයන්ට ප්‍රථමාධාර පුහුණුව

අනපේක්ෂිත අවස්ථාවක අනතුරක් උනොත් රෝගියාව රෝහලට ගෙනියන්නට කලින් කලයුතු වත් පිළිවෙත් කියන එකටයි. 

ප්‍රථමාධාර යනු යම් හදිසි අනතුරකදී හෝ රෝගී තත්ත්වයකදී, පුහුණු ප්‍රථමාධාරකරුවෙකු විසින්, පිළිගත් ක්‍රම සහ න්‍යායයන්ට අනුකූලව, පරිසරයේ ඇති සුදුසු සම්පත් උපයෝගී කරගනිමින්, රෝගියාට වෛද්‍යාධාර ලබාදීමට පෙර ලබාදෙන තාවකාලික ආධාරයයි.

"First Aid for Life - එදිනෙදා දිවියට ප්‍රථමාධාර" ක්‍රියාත්මක කරන්න නම් ප්‍රථමාධාර සම්බන්ධයෙන් මනා දැනුමක් සහ කුසලතාව තියෙන්නම ඕනෙ. ගම් නගර වල ඉන්න අපේ ජනතාවට ප්‍රථමාධාර පුහුණු වැඩසටහන් කරන්න ගියාම අපි දකින දෙයක් තමයි, අපේ 80% ක් විතර මිනිස්සු ප්‍රථමාධාර කියල කරන්නෙ, ඒ රෝගියාට කරන්න සුදුසුම නැති දේවල්. ප්‍රථමාධාර කියලා හිතාගෙන වැරදි දෙයක් කරල ලෙඩාගෙ ජීවිතේ තවත් අනතුරේ දානවට වඩා හොඳයි මොකුත් නොකර ඉන්න එක. ඒ නිසා ප්‍රථමාධාරය ක්‍රියාත්මක කරන කෙනාට ප්‍රථමාධාර පිළිබඳව මනා දැනුමක් සහ පුහුණුවක් තිබීම අනිවාර්යයි. ඒ වගේ පුද්ගලයෙක්ව තමයි අපි "පුහුණු ප්‍රථමාධාරකරුවෙක්" කියල හඳුන්වන්නේ. එහෙනම් හදිසි අනතුරකදී හරි රෝගී අවස්ථාවකදී හරි ප්‍රථමාධාර කරන්නෙ කවුද? පුහුණු ප්‍රථමාධාරකරුවෙක්.

*සැලකිය යුතුයි – ප්‍රථමාධාර පිළිබඳ නිසි දැනුමකින් තොරව ප්‍රථමාධාර ලබාදීම රෝගියාට හානිකර විය හැකි බව සිහිතබාගන්න. 


බාලදක්ෂයෙකු ලෙස ප‍්‍රථමාධාර ක්‍රම ගැන ඔබ දැනුවත්ද ?

මඟ තොටේදීත්, නිවසේදීත්, ඇතැම් විට රැකියාව කරන ස්ථානයේදීත් අප බොහෝ විට විවිධ හදිසි අනතුරුවලට මුහුණ දෙනවා. මෙවැනි අවස්ථාවල දී ගත යුතු හදිසි ප‍්‍රථමාධාර පියවර පිළිබඳ අප නිවැරැදි ව දැනුවත් වී සිටී නම් අනතුරුවලින් මතුවන ජීවිත අවදානම මඳක් හෝ අඩුකර ගැනීමට එය මහත් පිටිබලයක් වෙනවා. 

* ඇතැම් හදිසි අනතුරුවල දී අප විසින් අනුගමනය කරනු ලබන වැරැදි කි‍්‍රයාකාරකම් සමහරක් සහ ඒ වෙනුවට අනුගමනය කළ යුතු නිවැරැදි ප‍්‍රථමාධාර පියවර කෙරෙහි අවධානය යොමුකලයුතුයි.

හදිසි ආපදාවකදී ප්‍රථමාධාර

ක්‍රීඩා කිරීමෙදි උලුක්කු වූ විට

  • වි‍‍වෙකීව තබන්න
  • සීතල කරන්න
  • සිසිල් රදවනයක් යොදන්න
  • ඔසවා තබන්න

අස්ථි භග්නයක් වූ විට

  • ස්ථානය නො‍සොල්වා තබන්න 
  • උරමාවක් යොදන්න
  • රුධිර වහනය ඇත්නමි නවත්වන්න
  • ආහාරපාන නොදෙන්න
  •  රෝහළ වෙත රැගෙන යන්න

සර්පයෙකු දෂ්ඨ කිරීම

  •  රොගියා බිය නොකරන්න
  • දෂ්ඨ කළ ස්ථානය නිශ්චල කරන්න
  •  රොගියා ඔසවා ගෙන යන්න
  • ජලය වත් කරමින් සෙමෙන් සෝදන්න
  • දෂ්ඨ කල කොටස හෘදයට වඩා පහත් කර රෝහළ වෙත රැගෙන යන්න

ක්ලාන්තය

  •  රෝගියා හාන්සිකර පාද දෙක ඔසවා හිස පසෙකට හරවන්න
  • තද ඇදුමි බුරුල් කරන්න
  • පිරිසිදු වාතාශ්‍රය ලබා දෙන්න
  • පවන් සලන්න
  • මුහුණ සිසිල් කරන්න
  • සිහිය නැති වුවහොත් රෝහළ වෙත ගෙන යන්න

උගුරේ යමක් හිරවීම

  • රෝගියාට කහින ලෙස උපදෙස් දෙන්න
  • රෝගියාට සිට ගැනීමට සලස්වා උරහිස් පෙදෙස ඉදිරියට නමා උරපතු අතර මැදට සාමාන්‍ය පහරවල් 4 ක් හෝ 5 ක් තටිටු කරන්න
  •  රෝ/ියා පිටු පසින් සිට තමාගේ දෑත් රෝගියාගේ බද වටා තබා පපු අස්ථියේ කෙළවර 4 වරක් හෝ 5 වරක් ඉහළට තෙරපන්න
  •  රෝගියා සිහිමුර්ජා වී ඇත්නමි ආරක්ෂිත ඉරියවිවෙන් තබා රෝහළ වෙත රැගෙන යන්න

රසායනාගාරයේදී පිළිස්සීම

  • අනතුරින් මුදවා ගන්න
  • බිය දුරු කරන්න
  • විනාඩි 12 - 15 ක් ගලා යන ජලයෙන් සිසිල් කරන්න
  • ඇසිඩි තැවරී ඇති ඇදුමි කපා ඉවත් කරන්න
  •  රෝහල් ගත කරන්න
 ---------------------------------------------

කැපීමක් හෝ සීරීමක් හෝ සිදු වූ විට

මෙවැනි අවස්ථාවල තුවාලය මතට හයිඩ‍්‍රජන් ෆෙරොක්සයිඩ් වැනි විෂබීජ නාශකයක් දැමීමට අප බොහෝ විට උත්සුක වෙනවා. සැබවින්ම මෙමඟින් කැපීම් තුවාලය මත ඇති විෂබීජ විනාශ වීමෙන් සිදුවන යහපතට වැඩි අයහපතක් සිදුවන බව ඔබ දැන සිටියා ද?
හයිඩ‍්‍රජන් ෆෙරොක්සයිඩ් මඟින් තුවාලය මත ඇති විෂබීජ නසන අතර ම තුවාලය සුව වීමට මුල්වන අලුත් නිරෝගි සෛල ද විනාශ කර දමනවා. එමඟින් සිදුවන්නේ තුවාලය සුව වීම තවදුරටත් පමා වීමයි. එහෙයින් සම මත කැපීමක් හෝ සීරීමක් සිදු වූ විට අනුගමනය කළ යුතු නිවැරැදි ම පිළිවෙත වන්නේ, හැකි ඉක්මණින් සබන් සෝදා පිරිසුදු ජලයෙන් මෘදු ලෙස තුවාලය සෝදා හැරීමයි. ඉන් පසුව දූවිලි හා විෂ බීජ ඇතුළු වීම වැළැක්වීමට පිරිසුදු රෙදි පටකින් හෝ බැන්ඩේජ් පටියකින් හෝ ආවරණය කිරීමත් වැදගත්. එසේ කිරීමෙන් අනතුරුව දින දෙක තුනක් යනතුරු නියෝස්පරින් [Neosporin] වැනි ප‍්‍රතිජීවක ඖෂධයක් තුවාලය මත ආලේප කිරීම එය සුව වීම සඳහා හොඳට ම ප‍්‍රමාණවත්.

ආහාර ස්වාස නාලයේ සිර වූ විට

සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ දී ‘ඉස්මොල්ලෙ යාම’ ලෙස හඳුන්වන මෙබඳු අවස්ථාවක අදාළ පුද්ගලයා ගේ පිට ප‍්‍රදේශයට අත්ලෙන් තදින් පහරදීම සිදුකෙරෙනවා. මෙලෙස තදින් පහරදීමෙන් බලාපොරොත්තු වන්නේ ස්වාස නාළයේ සිදුව ඇති අවහිරතාව ඉවත් කිරීමයි.
නමුත් මේ ක‍්‍රමය වැරැදි ප‍්‍රථමාධාර ක‍්‍රමයක් බවයි ජාත්‍යන්තර රතු කුරුස සංවිධානයේ ප‍්‍රථමාධාර පිළිබඳ උපදේශකවරුන් පවසන්නේ. මෙවැනි ඉස්මොල්ලෙ යාමක් සිදු වූ අවස්ථාවක අනුගමනය කළ යුතු හාඳම ක‍්‍රමය වන්නේ ඔහු හෝ ඇය හෝ පහසුවෙන් දිගා කරවීමයි. ඉන් පසු උදරය තෙරපීම මඟින් ස්වාස නාළයේ සිරවූ ආහාර කැබලි හේතුවෙන් සිදුවන හුස්ම ගැනීමේ අවහිරතාව වළකා ගත හැකියි.

සිහි මුර්ජා වූ විට දී

යම් පුද්ගලයකු සිහි මුර්ජා වීමකට ලක්වූ අවස්ථාවන් වලදී මෙම ‘දිව ගිලීමේ’ තත්ත්වය ඇතිවිය හැකියි. එවන් අවස්ථාවක අසල සිටින අය කරන්නේ, සිහිසුන් වී ඇති තැනැත්තා ගේ මුවට හැන්දක් හෝ වෙනත් එවැනි මිටක් සහිත යමක් හෝ ඇතුළු කිරීමට උත්සහ කිරීමයි. මෙයත් අනුමත කළ හැකි අන්දමේ ප‍්‍රථමාධාර ක‍්‍රමයක් නම් නො වේ. මෙවැනි අවස්ථාවක් උද්ගත වූ විට පළමුව කළ යුතු වන්නේ රෝගියා පැළඳ ගෙන සිටින හිස්වැසුම් ආදිය ඉවත්කොට, හිසට පහසුවක් ඇතිවන ආකාරයට කොට්ටයක හෝ කුෂන් එකක් මත හෝ සැහැල්ලු ලෙස දිගාකර වීමයි. අනතුරුව දිව අවහිර වීමෙන් ඇති විය හැකි හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතා මඟ හැරවීමට නිකට මඳක් උස්සා තැබිය යුතුයි. මේ සියලු ප‍්‍රථමාධාර කටයුතු කි‍්‍රයාත්මක වන අතර අවශ්‍යයෙන් ම කළ යුතු වන්නේ රෝගියා වෛද්‍ය ප‍්‍රතිකාර සඳහා යොමුකර වීමයි.

මී මැස්සකු දෂ්ඨ කළ විට

කොස්සක් වැනි යමක් වේදනාගෙන දෙමින් සම මත ඉතිරි වේ. මේ බූව ඉවත් කිරීම සිදුකළ යුතු අතර විෂ බීජ ඇතුළු නො වන පරිදි නියපොත්තෙන් හෝ වෙනත් ඊට සුදුසු උපකරණයක් ආධාරයෙන් හෝ එය ඉවත් කිරීම වඩා සුදුසුයි. ඉන් අනතුරුව අයිස් පොට්ටනියක් යොදාගෙන මී මැස්සා දෂ්ඨ කළ ප‍්‍රදේශය තැවීම, වේදනාව අඩුවීමට ඉවහල් වේ. එසේ ම සම මත එම සතා දෂ්ඨ කළ ප‍්‍රදේශය ආශි‍්‍රත ව යම් කිසි ආසාත්මිකතා ලක්ෂණයක් මතු වේ දැයි විමසිල්ලෙන් සිටීම ද වැදගත්ය.

හයිපොත(ර්)මියා තත්ත්වයක් ඇති වූ විට

හයිපොත(ර්)මියා ලෙස හඳුන්වන්නේ ශරීර උෂ්ණත්වය නියමිත ප‍්‍රමාණයට වඩා එකවිටම අඩුවීම නිසා ඇතිවන රෝගි තත්ත්වය යි. විදෙස් රටවල නම් ශීත ඍතුවේ දී මෙම රෝගි තත්ත්වය බහුලව දැකිය හැකි අතර අප රට වැනි උණුසුම් දේශගුණයක් පවතින රටවල පුද්ගලයන්ට මෙම රෝගයට මුහුණ පෑමට සිදුවන්නේ බොහෝ වේලාවක් ජලාශවල හෝ නාන තටාකවල බැස සිටීම නිසයි. සාමාන්‍යයෙන් කුඩා දරුවන්ට මේ හදිසි හයිපොත(ර්)මියා අවදානම ඇතිවීමේ ඉඩ කඩ ඉතා වැඩියි. මෙවැනි අවස්ථාවකට මුහුණදීමට, ඒ සඳහා වන ප‍්‍රථමාධාර පිළිවෙත් ගැන දැනුවත් වී සිටීම ඉතා වැදගත් වෙයි. මෙහි දී අප මුලින් කළ යුතු වන්නේ රෝගියා හැඳ පැළඳ සිටින සියලු තෙත ඇඳුම් පැළඳුම් ඉවත් කර ඒ වෙනුවට උණුසුම් සහ වැඩි ගනකමින් යුතු ඇඳුම් මෙන් ම පොරෝනා වලින් ද ඔහුව උණුසුම් කිරීමයි. තදින් ම හයිපොත(ර්)මියා රෝගි තත්ත්වයට ලක් වූ කුඩා දරුවන්ට, සිය මවගේ, පියාගේ හෝ වෙනත් වැඩිහිටියකු ගේ සිරුරින් උණුසුම ලබා දීම, වෛද්‍ය ප‍්‍රතිකාර ලබාදෙන තෙක් ඔහුට හෝ ඇයට ලබාදිය හැකි වඩාත් හොඳ ප‍්‍රථමාධාරයක් වනු ඇත.

හදිස්සියක අවස්ථාවක දී මේ ප්‍රථමාධාර 5 දැනගෙන හිටියොත් ඔබට ජිවිතයක් බේරා ගැනීමට හැකි වේවි!

ප්‍රථමාධාරයක් රෝගියකු හට ලබා දෙන විට අනතුරේ ස්වභාවය, රෝගියාගේ ස්වභාවය වැනි කරුණු සැලකිල්ලට ගත යුතුයි. ප්‍රථමාධාරය ලබා දෙන පුද්ගලයා සැම විටම හොඳ සිහි කල්පනාවෙන් සිටීම අත්‍යවශ්‍යයි. එමෙන්ම තම දැනුම නිවැරැදිව භාවිත කර ප්‍රථමාධාරය ලබාදිය යුතුයි. හදිසි අනතුරක් නිවෙසක් තුළ හෝ මහමඟ හෝ සිදුවූ විට මිනිසුන් ඉතා උද්වේගයෙන් හැසිරෙනවා. මහ හඬින්, කෑ ගහනවා; හඬනවා. මෙම තත්ත්වයන් කළමනාකරණය කරගැනීමේ හැකියාවක් ද ප්‍රථමාධාර ලබා දෙන පුද්ගලයා සතු වීම ඉතාම වැදගත්. විශේෂයෙන්ම හදිසි අවස්ථාවකදී තමන්ගේ ජීවිතය ආරක්ෂා කරගනිමින් අන්‍යයන්ගේ ජීවිත ආරක්ෂා කිරීමට ප්‍රථමාධාර ලබා දෙන තැනැත්තාට හැකියාවක් තිබිය යුතුයි.

1. උගුරේ කුමක් හෝ සිර වුනොත්

First Aid

a. කිහිප වරක්  කහින ලෙස උපදෙස් දෙන්න.
b. රෝගියා සිටවා උරහිස් ඉස්සරහට නවා උර පත්ත මැද්දට හෙමිහිට සාමාන්‍ය වේගයෙන් පහරවල් කිහිපයක් තට්ටු කරන්න.
c. රෝගියාගේ පිටුපසට ගොස් තමාගේ දෑත් බැඳ වටේට දමා පපු අස්ථියේ කෙලවරට පහතින් කිහිප වරක් ඉහලට තෙරපන්න. ළදරුවන් සඳහා මේ ක්‍රම වේදය භාවිතා කරන්න එපා.
වැඩිහිටියෙක් හට මේ ක්‍රමවේදය භාවිතා කරන ආකාරය මේ වීඩියෝවෙන් පැහැදිලිව දැක්වෙනවා.

 https://youtu.be/7CgtIgSyAiU

උගුරේ යම් යම් දේවල් වැඩිපුර සිරකරගන්නේ කුඩා දරුවන් බැවින් ළදරුවෙකුට මේ ප්‍රථමාධාරය දෙන ආකාරය ගැන මේ වීඩියෝවෙන් දැනගන්න

https://youtu.be/aXaLc-AwX2g

ඔබ තනිවම සිටින වේලාවක මේ වගේ අණතුරක් සිදුවුණොත් ඒ සඳහා අනුගමනය කරන්න පියවර කීපයක් තිබෙනවා. පහත වීඩියෝවේ දැක්වෙන ආකාරයට ඔබේ උදරය පුටුවකට තෙරපීමෙන් ඔබට ඒ ප්‍රථමාධාරය ලබාගත් හැකියි. මේ වගේ අවස්ථාවක කලබලයට පත් නොවී සිටීමට උත්සාහ කිරීම ඉතා වැදගත්.

https://youtu.be/FEr9jjZ6fi8

මේ කිසිවක් කලත් ප්‍රතිඵල නැතිනම් සිරුර ඉහල පහල නොයන ලෙස තබා ලඟම ඇති රෝහල වෙත රැගෙන යන්න.

2. සර්පයෙකු දෂ්ඨ කල විට


Source – howstuffworks.com
Source – howstuffworks.com
a. රෝගියාව බය කරන්න එපා. ඔහුව සන්සුන් කරන්න. සර්පයාගේ දලින් සිරුරට එකතු වෙන්නේ විෂ. ඉතින් අපි රෝගියාව කලබල කරොත් රෝගියාගේ හර්ද ස්ඵන්ධනය වැඩි වෙලා ඒ විෂ ශරීරාංග වෙතට යන්නට ගතවෙන්නේ සුළු වෙලාවයි.
b. දෂ්ට කල ස්ථානය නිසල කරවලා ඊට ඉහලින් රෙදි පටියකින් තදින් ගැට ගසන්න.
c. ඔහුට ඇවිදින්නට දෙන්න එපා. ඔහුව හාන්සි කරවලා ඔසවාගෙන යන්න.
d. ඒ වගේම රැගෙන යන විට දෂ්ට කල ස්ථානය හැම විටට හදවතට පහල ස්ථානයකින් තිබීම වැදගත්.
(නිද: දෂ්ටකලේ කකුලට නම් කකුල හදවත තියෙන උසට වඩා අඩු උසකින් ඔසවා රැගෙන යා යුතුයි.)
රෝගියාව සන්සුන් කරන්න උත්සාහ කරන්න. හැකිනම් දෂ්ට කල සර්පයාගේ වර්ණය, හැඩරුව ගැන විමසා දැනගන්න උත්සාහ කරන්න. සර්පයා සොයා යන්න උත්සාහ කරන්න එපා.
කැෆීන් සහ මධ්‍යසාර අඩංගු කිසිවක් බීමට දෙන්න එපා එය ශරීරය පුරා විෂ පැතිරීම ඉක්මන් කරයි.
පුළුවන් තරම් ඉක්මනින් රෝහලක් වෙත රැගෙන යන්න.

3. ක්ලාන්තයක් සිහිමුර්ජාවක් වුනොත්


Source – recert911.work
Source – recert911.work
a. රෝගියා නිදිකරවන්න. පාද දෙක ඉහලට ඔසවා හිස පැත්තකට හරවන්න.
b. රෝගියා ඇඳගෙන ඉන්නේ තද ඇඳුමක් නම් හොඳින් සිරුරට නිදහස ලැබෙන සේ තද ඇඳුම් බුරුල් කරන්න.
c. පිරිසිදු වාතය ලැබෙන්නට සලස්වන්න. කෙනෙකුට ක්ලාන්ත වී ඇති විට වටවෙලා ඔහු දිහා බලන්න ගියාම ඔහුට පිරිසිදු වාතයක් ලැබෙන්න ඉඩකඩක් නැහැනේ. ඒ නිසා ඔහුට ඒ නිදහස ලබා දෙන්න.
d. මුහුණට පවන්සලන්න, වතුර බිඳක් ඉස මුහුණ සිසිල් කරන්න.
e. සිහි නැති බව දැනුන හොත් වහාම අසල පිහිටි රෝහලට රැගෙන යන්න.

 https://youtu.be/LIiuqzvX4vs

4. සෙල්ලම් කරන විට කකුල උලුක් වුනොත්


මේවට නම් ප්‍රථමාධාර නැහැ හොඳේ!Source - Giphy.com
මේවට නම් ප්‍රථමාධාර නැහැ හොඳේ!
Source – Giphy.com
a. මිතුරාව ඔසවාගෙන සිසිල් සෙවනකට අරන් යන්න.
b. ඉදිමි ඇති ස්ථානය සිසිල් කරන්න.
c. උලුක් වූ තැන ඔසවා තියාගන්න.
d. වෙළුම් පටි වලින් ඔතන්න එපා. එතනට ලේ ගමනාගමනය නිසිපරිදි වන්නට ඉඩ දෙන්න.
e. කලබල වෙලානම් ඉන්නේ ඔහුව සන්සුන් කර අස්වසන්න. කලබල වෙලා දඟලනකොට මේ ඉදිමුම තවත් නරක අතට හැරෙන්න පුළුවන්.
f. වහාම වෛද්‍යවරයෙකු ලඟට අරන් යන්න.

 https://youtu.be/LIiuqzvX4vs

5. අස්ථි භග්නයක් (Fracture) වුනොත්


Source - radiologyassistant.nl
Source – radiologyassistant.nl
a. භග්නය වූ තැන සොලවන්න එපා.
b. භග්නය වී ඇත්තේ අතක නම් “උරමාවක්” යොදා ඇත ඔසවා තබන්න. නැතිනම් රෝගියාට ඔසවා සිටින්න කිවහොත් ඔහුට වෙනම වෙහෙසක් ඒ සඳහා දරන්නට වේවි.
c .ලේ වහනය වෙනවා නම් වහාම එය නතර කරන්න පිළියම් යොදන්න.
d. භග්නය සිදුවී ඇති අවස්ථාවේ කවන්න පොවන්න යන්නට එපා, කෙටියෙන් කියනවා නම් ආහාර පාන දීමෙන් වලකින්න.
ඉදිමුමක් ඇත්නම් තුවායක ඔතාගත් අයිස් තබන්නට පුලුවන්
e. වහාම රෝහලක් වෙත අරන් යන්න.

 ---------------------------------------------

ජීවිතාරක්ෂක මෙවලම් මල්ලක් සූදානම් කර තබන්න

වර්තමාන ලෝකයේ ස්වාභාවික විපත් බහුල වී ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ ද දින දෙක තුනක් නොකඩවා වර්ෂාවක් ඇති වූ විට ගංවතුර තත්ත්ව ඇති වෙයි. සෑම ළමයෙක් ම මේ පිළිබඳව අවධානය යොමු කළ යුතුමය. එහිදී බාලදක්ෂ නායකයින් තමන්ගේ බාලදක්ෂයින් වෙත සපයන උපදෙසක් ඇත. එය ඔබටත් ප්‍රායෝගිකය. එළිමහන් ගවේෂණයක, පා ගමනක, එළිමහන් කඳවුරක ඔබ නොදන්නා පරිසරයකට යන ඔබගේ ගමන් මල්ලෙහි “ජීවිතාරක්ෂක මෙවලම් මල්ලක්" තිබිය යුතුබවය. ජීවිතාරක්ෂක මෙවලම් මල්ල “කුඩා වැඩමල්ලක්" ලෙස නිර්මාණය කරගත හැකි යි. එහි තිබිය යුතු අත්‍යවශ්‍ය උපකරණ කිහිපයක් ඇත. 
 
1. මාලිමා යන්ත්‍රය‍
2. බාලදක්ෂ පිහිය
3. ගිනිපෙට්ටිය හෝ ලයිටරය
4. පෞද්ගලික ඖෂධ හා ප්‍රථමාධාර
5. නයිලෝන් නූල් බෝලයක්
6. බිලී කොක්කක්
7. හැඳුනුම්පත, උප්පැන්න සහතිකය හෝ ගුවන් ගමන් බලපත්‍රය.

එළිමහන් ක්‍රියාකාරකමකට සහභාගි වන සැම විටම ගමන් මල්ලේ කුමන හෝ ස්ථානයක “ජීවිතාරක්ෂක මෙවලම් මල්ල" සංචිත කළ යුතුය. එසේ නොවන සෑම අවස්ථාවක දීම ඔබ නිවසේ සිටින අවස්ථාවක ඔබගේ පොත් මේසය අසල එල්ලා තැබිය යුතුය. හදිසි ඕනෑම අවස්ථාවක ඔබ නිවසින් පිටත් වෙද්දි ජීවිතාරක්ෂක මෙවලම් මල්ල රුගෙන යාමට වගබලා ගත යුතුය. මල්ලේ ඇති උපකරණ ඔබගේ අවශ්‍යතාව අනුව ප්‍රයෝජනයට ගැනීමට හැකි වේ.

බාලදක්ෂයන්ට හදිසි අනතුරකදී බෙහෙවින් උපකාර වන ප්‍රථමාධාර පෙට්ටිය

හදිසි අවස්ථාවකදී ලබාදිය යුතු ප්‍රථමාධාර පිළිබඳව මෙන්ම ප්‍රථමාධාර ලබාදීම සඳහා අවශ්‍ය වන යම් යම් ද්‍රව්‍ය අඩංගු ප්‍රථමාධාර පෙට්ටියක් ද (First Aid Box) නිවෙසේ, බාලදක්ෂ කුටියේ, කඳවුරේ තබා ගැනීම ඉතාම ප්‍රයෝජනවත්. බලාපොරොත්තු නොවන ඕනෑම මොහොතක වන අනතුරකදී එම පුද්ගලයා රෝහල් ගත කිරීමට ප්‍රථම හෝ වෛද්‍ය උපදෙස් කරා යාමට පෙර ලබා දෙන ප්‍රථම සහ පළමු ආධාරය ප්‍රථමාධාරය ලෙස හඳුන්වනු ලබනවා. ප්‍රථමාධාර ලබාදීමේ අරමුණු කීපයක්ම තිබෙනවා. ඉන් පළමුවැන්න රෝගියාගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමයි. හදිසි අනතුරකදී දැඩි රුධිර වහනයක් සිදුවුවහොත් එම රෝගියා මරණයට පත්විය හැකියි.

රුධිරය වහනයවීම වැළැක්වීමට ප්‍රථමාධාර ලබාදීමෙන් එය වළක්වා ජීවිතය බේරාගත හැකියි. දෙවැන්න කිසියම් හදිසි අනතුරකින් යමෙකු අසාධ්‍ය තත්ත්වයට පත්වීම වැළැක්වීමයි. එසේම හදිසි අනතුර නිසා රෝගියා කිසියම් වේදනාවකින් හෝ වෙන යම් තත්ත්වයකින් පෙළෙන්නේ නම් එයින් මුදවා ගැනීම ප්‍රථමාධාර ලබාදීමේ තුන්වැනි අරමුණයි. ඊට අමතරව ළඟ තිබෙන සම්පත් කළමනාකරණය කරගනිමින් රෝගියාගේ ජීවිතය අනතුරට පත්වීමට ඉඩ නොදී හැකි විගස වෛද්‍යවරයකු වෙත යාම රෝගියකුට ප්‍රථමාධාර ලබාදීමේ අරමුණු අතර වෙනවා.


බි‍ඳෙන්නේ නැති, ජලය කාන්දු වන්නේ නැති, දිරන්නේ නැති, පෙ‍ඟෙන්නේ නැති ද්‍රව්‍යයකින් තැනූ ප්‍රථමාධාර පෙට්ටියක් වෙළෙඳ පොළෙන් ලබාගත හැකියි. නැතිනම් තමන්ටම සාදාගත හැකියි. එම ප්‍රථමාධාර පෙට්ටිය තුළට දූවිලි නොයා යුතුයි, ජලය නොයා යුතුයි. විශේෂයෙන්ම මෙම ප්‍රථමාධාර පෙට්ටිය යතුරු දමා වසා තැබීමේ හැකියාව තිබිය යුතුයි. එමෙන්ම එම යතුර වැඩිහිටියනට ඕනෑම මොහොතක ගත හැකි වන සහ කුඩා ළමයින්ට ගත නොහැකි ස්ථානයක තැබීමත් ඉතාම වැදගත්. ප්‍රථමාධාර පෙට්ටියේ යතුර සොයාගත නොහැකි ස්ථානයක තැබුවහොත් යතුර සොයාගන්නා විට රෝගියාගේ ජීවිතය අනතුරට පත් විය හැකියි. එසේම කාටත් පෙනෙන කෑම කාමරය වැනි නිවසේ සැම දෙනාම ගැවසෙන ස්ථානයක බිත්තියේ සවි කිරිමත් වැදගත්. ප්‍රථමාධාර පෙට්ටියක මෙන්න මේ ද්‍රව්‍ය අඩංගු විය යුතුයි.

  1. සරලව සහ කෙටියෙන් ප්‍රථමාධාර පිළිබඳව සඳහන් වන කුඩා පොතක්. (මෙවැනි කුඩා පොත් අද වෙළෙඳපොළෙහි විකිණීමට තිබෙනවා.)
  2. විවිධ ප්‍රමාණයේ (අඟල් 1, 2, 3, 4 ප්‍රමාණයේ) වෙළුම් පටි (බැන්ඩේජ්) අතේ ඇඟිල්ලක කිසියම් තුවාලයක් සිදු වී රුධිරය ගැලීමක් සිදුවූවොත් අඟල් 4ක් පළල ලොකු වෙළුම් පටියකින් එම තුවාලය වෙලිය යුතු වන්නේ නෑ. ඒ සඳහා සුදුසු වන්නේ අඟලක පළලින් යුතු වෙළුම් පටියක්. අතක වෙලීමක් කරන විට අඟල් 2ක් පළල වෙළුම් පටියක් භාවිත කරන්න පුළුවනි. එහෙත් වෙලීම සඳහා භාවිත කළ යුත්තේ තුවාලයට වඩා මඳක් විශාල වෙළුම් පටියක්.
  3. අතක හෝ පයක කටුවක් ඇනී ඇති විට, ගැලවීමට යොදාගන්නා උපකරණයක් (Twicer)
  4. තුඩ මොට්ට කතුරක්. තියුණු තුඩක් සහිත කතුරක් භාවිත කරන විට එය මඟින් තවත් අනතුරක් සිදුවීමට ඉඩ තිබෙනවා.
  5. අඟල් 2, 3, 5 වැනි විවිධ ප්‍රමාණයේ ක්‍රේප් බැන්ඩේජ්.
  6. කුඩා ප්ලාස්ටර් රෝලක්.
  7. ත්‍රිකෝණාකාර වෙළුම් පටි කීපයක්.
  8. ආයා කටු කීපයක්.
  9. අඟල් 3ක් පමණ පළල සවිමත් කාඩ්බෝඩ් කැබලි කීපයක් (අඟල් 6 ක් 7 ක් පමණ දිග) ගෙදර දී සිදුවන වැටීමකදී කුඩා දරුවන්ගේ අත්පා බිඳී යා හැකියි. රෝහලකට දරුවා රැගෙන යා යුත්තේ බිඳීමට ලක්වී ඇතැයි සැලකෙන ස්ථානයට කාඩ්බෝඩ් කැබලි තබා වෙළුම් පටියකින් වෙලීමෙන් පසුවයි.
  10. කුඩා ටෝච් එකක්.
  11. උණ කටුවක් (Thermometer)
  12. තුවාල පිරිසුදු කිරීමට යොදාගන්නා සේලයින් දියරය වැනි දියරයක්.
  13. අත් වැසුම් කීපයක්.
  14. මුඛ වැසුම් කීපයක්
  15. පිරිසුදු ඉටි බෑග් කීපයක්.
එසේම ඇඟිල්ලක් හෝ අතක් හෝ වෙන්වී ගියොත් ඉටි බෑගයක දමාගෙන ක්ෂණිකව රෝහලට ගියහොත් ඇතැම් විටෙක එම වෙන්වූ කොටස නැවත සවි කළ හැකි වනු ඇති.
  • තුවාලවලට බෙහෙත් දැමීමේදී සැරව ඉවත් කිරීමට උපකාරී වන Procep උපකරණයක්
  • Povidone Iodine ඖෂධ අඩංගු ටියුබයක්. මෙම ඖෂධය බැක්ටීරියා, වෛරස, වැනි ක්ෂුද්‍ර ජීවින්ගෙන් තුවාලය ආරක්ෂා කරගැනීමට උපකාර වෙනවා.
  • පැරසිටමෝල් වැනි වේදනා නාශකයක්.
ඒ ප්‍රථමාධාර පෙට්ටියක අඩංගු විය යුතු ද්‍රව්‍ය. ප්‍රථමාධාර පෙට්ටියේ අඩංගු ද්‍රව්‍ය කල්ඉකුත් වන දිනයන් පිළිබඳව අවධානයෙන් සිටීමත්, කඳවුරේ අධික උණුසුමේ බෙහෙත් තබා ගැනීමත් නොකලයුතුයි. කල් ඉකුත් වූ පසුව ඒවා ඉවත් කර නැවත අලුත් බෙහෙත්වලින් ප්‍රථමාධාර පෙට්ටිය පිරවීමත් වැදගත්. නිතර, නිතර උදේ සවස ඖෂධ ගන්නා අයෙක් බාලදක්ෂ කඳවුරු වල සිටීනම්, එම පුද්ගලයාගේ ඖෂධ ප්‍රථමාධාර පෙට්ටියේ තැබීම සුදුසු වන්නේ නෑ. 

ප්‍රථමාධාර මෙන්ම ජීවිතාරක්ෂක වැඩ කටයුතු සඳහා පෙර සූදානම

Image result for බාලදක්ෂ ප්‍රථමාධාර

කලුතර ආදී දිසා බාලදක්ෂ කන්ඩායම් විසින් වාර්ෂිකව ප්‍රථමාධාර කඳවුරු පැවැත්වීමද අගය කලයුතුයි. බාලදක්ෂයන්ගේ කාණ්ඩ නායක පුහුණුවේදී මෙන් ම සාමානය ජීවිතයට ද වැදගත් පාඩමක් වේවි.

Wednesday, December 19, 2018

රන්වන් පාටයිි සමනලයා....

සුන්දර සමනල ලෝකය

භූගෝලීය පිහිටීම අනුව ඝර්ම රටක් වන ශ්‍රි ලංකාව ජෛව විවිධත්වය අතින් ඉතා ඉහළ ස්ථරයකට පත්ව සිටී. මේ ලෙස ජෛව විවිධත්වය අනුව ඉතා ඉහළ අඟයක් ගනු ලබනුයේ සමකයට ආසන්න රටක් නිසා සුර්යයා ලෝකය හා වර්ෂා පතනය අප රට නොවඩුව ලැබෙන නිිසා වෙනි. ශ්‍රි ලංකාවේ සමනල ප්‍රජාවට පාරාදීසයක් ලෙස මෙය අපට පෙන්වා දිය හැක. ඒ පමණක් ද නොව පරිසර අලංකාර කරණ සත්ව හා ශාක කොට්ඨාශ අතරින් සමනලුන් ට අද්විතීය ස්ථානයක් නිතැතින්ම හිමි වී ඇත. මිනිසාගේ ජීවිතයට සමීපම හිතවත් සතෙකු බවට පත් ව ඇත. මොකද සමනලයා සතු අලංකාරය පමණක් නිසා නොව , පුෂ්ප පරාගනයේ කොටස් කරුවකු වීමද නිසාය. 

සත්ව ලෝකයේ සන්ධි පාදක හෙවත් ආත්‍රපෝඩා වංශයට අයත් වන සමනලයා ඉන්සෙක්ටා හෙවත් කෘමීන් වර්ගයට අයත්ය. මෙලෙස සමනලයා කෘමීන් වර්ගයට අයත් වන්නේ සමනලයාගේ ශරීරය ප්‍රධාන කොටස් තුනකට බෙදීමයි. (හිස, උරස, උදරය) 

හිසෙහි සංයුක්ත ඇස් යුගලක් ද සරළ ඇස් ද , ස්පර්ශක 02 ක්ද, මුඛෝපාංග හෙවත් ශූණ්ඩාවක් පිහිටා ඇත.උරසෙහි චරපාද යුගල 03 ක් ඇති අතරම පියාපත් යුගල 02 ක් ඇත, ශරීරයේ අනෙක් කොටස නම් උදරයේ බහිස්‍රවී ඉන්ඳ්‍රියන් හා ප්‍රජනන පද්ධතිය පිහිටා ඇත.

01, ස්පර්ශක 02 (සූත්‍රිකා) , 02, ශුණ්ඩාව
03, සංයුක්ත ඇස් යුගල. , 04, උරස
05, උදරය, , 06, පූර්ව පියාපත්
07,අපර පියාපත් , 08, හිස

සමනල වර්ගී කරණය

රාජධානිය(kingdom ) - සත්ව (Animalia)
වංශය (Phylum) - ආත්‍රපෝඩා (Arthropoda)
වර්ගය ( Class ) - කෘමීන් (Insecta)
ගෝත්‍රය ( Order) - ශල්ක ධාරින් ( Lepidoptera)
සුපිරි කුළය ( Supper family) - සමනලයින් ( Papilionodea)

සමනලයාගේ ජීවන චක්‍රය 

Image may contain: plant, flower and outdoor

සමනලයාගේ ජීවන චක්‍රය සම්පුර්ණ රූපාන්තරයකින් යුක්තය . එනම්
බිත්තර - කීටයා - පිළවා - සුහුඹුල් සමනලයා.
අවස්ථා වන් යටතේ ඉතා සාර්ථක ලෙස ගත කරන ජීවීයෙකි. ඒ අනුව සෑම සමනල විශේෂයක්ම සුහුඹුල් ගැහැණු සතා තමාට සීමිත වූ ශාකයක යටි පැත්තේ් මදක් ඇලෙන සුළු ගතියෙන් යුත් බිත්තර දමන අතර, එම බිත්තර දින 05 ක් පමණ මෝරා දළඹුවකු බිහි වෙයි. මෙම දළඹු අවස්ථාවේ ඔවුන් ගේ ප්‍රධාන තම කාර්යය වන්නේ ශාකයේ ළපටි පත්‍ර ආහාරයට ගනිමින් ජීවත් වීමයි.
සාමාන්‍යයෙන් දින 14 කදි 05 වරක් පමණ හැව ඇරීමෙන් ලොකු වන දළඹුවා තමා විසින්ම ශ්‍රාවය කරන ප්‍රෝටීනයන් ගෙන් කෝෂය තනා ගෙන ඒඩතුළට වී පිළවා අවස්ථා ව ගත කරණු ලබයි. මෙම පිළවා අවස්ථාව තුළදි ශරීරයේ වෙනස් කම් රැසක් නො පෙන්නනුවද බාහීර වැඩිමක් නොපෙන්නුවද, අභ්‍යන්තර වශයෙන් විශාල වෙනස් කම් රැසක් සිදුවේ . මෙලෙසින් දින 14 ක් තුළ දී පමණක් කෝෂය පැළී සමනලයෙකු එළියට එයි. සති ගණනාවක් තුළ සිදු වන මෙම ක්‍රියා දාමයට අනුව බිහිවන සමනලයා නැති නම් වැඩුණු සමනලයාගේ ප්‍රධානතම කාර්යය වන්නේ ඉදිරි පැවැත්ම සදහා තම වර්ගය බෝ කිරීමයි.

ශ්‍රි ලංකාවේ කුළ 06 කට අනුව සමනල විශේෂ 248 වාර්තා වන අතර , මෙයින් සමනලයින් 31 ආවේණික වේ. රට තුළ පර්යටනය වන සමානල රටා සමයන් 67 ක් වාර්තා වීම ද මෙවැනි සමනල විශේෂ සංඛ්‍යාක් ලෝකයේ කිසිදු රටක වාර්තා නොවීමද විශේෂත්වයකි. 
අප රටේ ආවේනික සමනල් විශේෂ ගණන 23 කි. එනම් ලංකාවේ මුළු සමනල විශේෂ ප්‍රමානය වන 245 න් 9% ක් පමණ ප‍්‍රතිශතයක් වේ. ඉන් වැඩිම ආවේණික සමනල විශේෂ ප‍්‍රමාණයක් අඩංගු වන්නේ ලයිසැනිඬේ කුලයේය. 

ලංකාවෙ ඉන්න සමනල්ලු 

සමනල පවුල් විශේෂ 06

  1. Papilionodea - ලිහිණි පෙඳ (15 )
  2. Pieridea - සුදු හා කළු (28)
  3. Nymphalidae - බුරුසු පාද (68)
  4. Lycaenidae - නිල් සමනලයිනි ( 84)
  5. Riodinidae - ලෝහමය සලකුණු ඇති (01)
  6. Hespenniidae - පැණුම් සමනලයින් (49)

මෙම සමනල කුළ 06 තුළ මෙම විශේෂ සංඛාත්මකව අයත් වේ. (අද දවස අනුව මෙම ප්‍රමාණයන් වෙනස් විය හැක.) මෙම කුළ වලට අදාලව එම කුළ වලට ආවේණික සමනලයින් ඇතුලත් වන අතර , කුළ අනුව සලකා බැලීමේදි

පැපිලියොනිඩේ කුළය

1 Common Bird wing - සියොත් පියා Troides darsius

2, Ceylon Rose - හෙළ සෙව්වන්දියා Pachliopta jophon

නිම්ෆාලිඩේ කුළය


01, Ceylon Tree Nymph - රජ පති - Idea iasonia

02, Ceylon Tiger - හෙළ ගෝමරයා - Parrantica taprobana

03, Blue Oakleaf - පිට නිල් කොළයා Kallima philarchus

04, Ceylon Tree Brown - හෙළ රුක් ගුරුවා - Lethe daretis

05, Ceylon Forester - හෙළ වන සරා- Lethe dynsate

06, Cingalese Bushbrown - හෙළ පඳුරු ගුරුවා - Mycalesis rama

07, Jewel Four-ring- නෙත් මිණි සෙව්වා- Ypthima singhala

08, Ceylon Palm Fly- හෙළ රතඹලයා- Elymnias singhala

ලයිකනීඩේ කුළය

01, Ormistons oakblue- සිදුරු නිලයා- Arhopala ormistoni

02, Green's Silvarline - ශ්‍රීනිගේ රජ තාලියා - Spindasis greeni

03, Clouded Silverline - රජතාලියා - Spindasis nubilus

04, Ceylon Indigo Royal- හෙළ නීල පරමයා- Tajuria arids

05, Woodhouse Four Lineblue- වනස්නීලයා - Wacaduba ollyetti

06, Pale Ceylon Six Lineblue - හෙළ ඉරි නිලයා - Nacaduba sinhala

07, Ceylon Cerulean- හෙළ සෙරුලියා - Jamides coruscans

08, Milky Cerulean - සෙරුලියා - Jamides lateata

09, Ceylon Hedge Blue- ලක් ගොමු නිලයා - Udara lanka

පියරිඩේ කුළය

01, Lesser Albatross- කුදු දිගු.පත් සමනලයා- Appias galene

02, One Spot Grass Yellow - තනි පුල්ලී තෘණ පීතයා - Eurema ormistoni

හෙස්පෙරිඩේ කුළය

01, Black Flat- කාල කුණ්ඩිකා - Celaenorrhinus spilothyrus

02, Decrated Acc- සිති රාසියා - Thoressa decorata

මෙම ආවේණික සමනල විශේෂ වලින් වැඩිම සමනල සං්‍යාවක් අයත් වන්නේ ලයිකනීඩේ කුළයටය. තම වර්ගයාගේ පැවැත්ම සදහා දායාද කර ඇති ක්‍රියා කලාපයන් හේතුවෙන් සමනලයා අනෙක් සත්වයින්හා සාපේක්ෂව බලන කළ වඩාත් වැදගත් සත්වයන් වේ. තම පැවැත්ම හා රදා සිටිම අතින්ද මෙම සමනලයින් ⁣වේශාන්තරණය අනු කරණය බියබවැද්වීම හා රවටමින් ප්‍රධාන තැන් ගනු ලබන අතර, සමනලයින්ගේ ජීවන චක්‍රය ගෙවා ගැනීමට එක් එක් සමනලුන් ආදේශක ශාක තෝරා ගැනීමද සමනලුන්ට ආවේණික ලක්ෂණය කි.

මෙහෙදි තෝරා ගත් එක් එක් සමනලුන්ගේ අ⁣දේශක ශාක තෝරා ගනී. Common mime දිවුල් කුරුදු බොඹුවැනි ශාක වල ළපටි දළු අතර රන්වන් පැහැති ගෝලාකාර බිත්තර දමන අතර, එම බිත්තර පුපුරා එළියට එන කුඩා දළඹුවා දිළිසෙන කහ පාටකින් යුක්තය. එම දළඹුවා බැලු බැල්මට කුරුළු වසුරු පිඬක් මෙන් දිස්වෙයි. එම නිසා කිසිදු සතෙක් ආහාරයට නොගන්නා අතර එක් ආකාරයකට රැවටීමකි. ආරක්ෂක ක්‍රමයක් මෙම දළඹුවා නැති නම් කිටයා වැඩුණු පසු ඉතා තද වර්ණටයෙන් එනම් කළුපසහපකහ පසුබිම් රතු ලප වලින් හැඩ වෙමින් අන් සතුන් බියබවද්දන ස්වරූපයක් ගනී . ඉන් පසු වියලි ගසක කඳින් වෙන් වු කෝටුවක ඉතිරි කොටස ලෙස දිස් වෙන ආකාරයටම කෝෂය තනා ගනී. මෙය අනඟි වේශාන්තරණයකි. 

Common crow, Double banded crow සහ Brown king crow, යන සමනලයින් අනු කරණ දුඹුරු සමනලයින් ද Blue glassy tiger, Dark blue tiger , Glassy tiger , වැනි සමනල විශේෂ අනුකරණය කරණ නිල් සමනලයින්ද දින 14: ක් පමණ කාලයට පසු මෙම කෝෂයෙන් එළියට එන සමනලයා වෙනත් සමනල විශේෂවල පියඹීම හා වර්ණ රටා අනුගමනය කරයි. එම අනුගමනය කරන්නේ විෂ සහිත ශාකයන් අනුභව කරණ දළඹුවන්ගෙන් බිහිවනපසමනලයින්ගේ අනුකරණයයි. එබැවින් මෙම සමනලියින් ගොදුරු කර ගැනීමට අනෙක් අසතුන් එතරම් පෙළඹෙන්නෙ නැත. තවද වේශාන්තරණය අනුවර්තනය පෙන්නුම් කරණ සමනල.විශේෂ ගොඩාක් ඇති අතර එහි ප්‍රධ⁣ා තැනක් ගනුයේ වියළි පත්‍ර යක් ආකාරයට සතුරාගෙන් ආරක්ෂාව සලසා ගැනිමට වියළි පත්‍රයක ස්වරූපය ගන්න Blue Oak leaf සහ Autumn leaf සමනලයාත් සතුරන්ගෙන් ආරක්ෂා වීමට ලගම තිබෙන වියළි පත්‍ර මත හෝ එවනි අන් දෙයක් මත.වසා සිටිනු ලබයි. එවිට සමනලයා දිස් වන්නේ වියළි ගිය පත්‍ර ආකාරයටය.

මේ සෑම සමනලයින්ටම ජීවත්වීමට හා පැවැත්මට ආධාරක ශාකයක් හෙවත් පෝෂණ ශාකයක් අවශ්‍ය වේ . සමනලුන්ගේ ජීවන චක්‍රයේ ආහාර පෝෂණය ජීවත් වීම ආධාරක වෙන්නේ මෙම තෝරා ගත් ශාක වේ.
ඒ අනුව බැලීමේ දිි සමනලුන්ගේ ආදේශක පොෂණ ශාක ලෙස,
  • සස්සද - Common birdwing crimson rose, common rose ද
  • බුරුත, දෙහි, දොඩම්- Banded peacock
  • කටුකීන-Red helen
  • කරපුංචා - Common morman
  • කුරුදු - Mime
  • කපුරු ,රත්කෑලිය - Blue bottele
  • වෙල්ලන්ගිරිය- Chocolate albatrose,
  • Yellow orange tip
  • Great orange tip
  • Lemon migran
  • නෙලු Blue oakleaf
  • කනේරු Common crow
  • හොඬල The Clipper
  • කටු හිඟුරු Blue glassy tiger
  • අනෝදා Tailed jay
  • මහත බරැස Blue admiral
  • කිරිවැල් Double banded crow
  • හුලං මාර,දොඩම් වැන්න Common lascar
නමුත් අපේ ලංකාව තුළ ලෝකය සමඟ සසදද්දි සැළකිය යුතු සමනල විශේෂ ගණනක් වාර්තා වුවත් මිනිසාගේ නොපහත් කම් නිසා දැනට සමනල විශේෂ සිඝ්‍රයෙන් වදවෙමින් පවති, කෘෂි කර්මයට රසායනික පොහොර භාවිතය , සමහර පරිසර සංවේද පද්ධති විනාශ වීම, වනාන්තරය හෙළි පෙහෙළි කිරිම හා අ⁣ාදේශක හෙවත් පෝෂක ශාක නොමැති වීමත් මිනිස්සු සමනලයන්ට ආදරය කරත් දළඹුවන් විනාශකිරිම සමනලයින් වඳ වීමට මුලික හේතු වයි. 1999 අන්තර් ජාතික රතු දත්ත පොතෙහි ඇතුලත් තර්ජනය ලක් වී ඇති සමනලයින් ලෙස Ceylon bird wing, Ceylon rose, Red helen, Five bar sword tai Clipper, Blue oakleaf ,Tawny raja,Nawab, Cruiser,Small leopard,Ceylon tree brown, Ceylon forester, Cingallees bushbrown , Jewel four ring. Long banded silverline, Common silver line, හා මිට වඩා ප්‍රමාණයක විශේෂයන් වදවීමේ තර්ජනයට මුහුණ පා ඇත, අති සංවේදි සත්ව විශේෂයක් වන සමනලුන් ඔවුන්ගේ ජීවන චක්‍රයේදි වඩාත් තර්ජනය වන අවධිය දළඹු අවස්ථා වයි, මිනිසුන් දළඹුවා ප්‍රතික්ෂේප කරන නිසා විනශ කිරිමට තැත් කරණු ලබයි, තවද ආදේශක පෝෂක ශාක හිග විමත් මෙම සමනලුන් වදවීමේ තර්ජනයට මුහුණ පාණ සෘජු හා වක්‍ර ගැටළුවයි.

බි‍්‍රතාන්‍යයේ Butterfly Conservation ආයතනය විසින් වසර 5කට වරක් නිකුත් කරනු ලබන සමනලුන් පිළිබද වාර්තාව (Butterfly Report) අනුව ඔවුන් දක්වන්නේ 1976 සිට මේ දක්වා වන අවුරුදු 40ක කාලය තුළ සමනල්ගහනය ක‍්‍රමක‍්‍රමයෙන් අඩු වී යමින් පවතින බවයි. සමනලුන්ගේ සංසරණය 70%කින් අඩු වී ඇති බවත් 1976 දී සිටි සමනල්ගහනයට සාපේක්‍ෂව මේ වන විට 4/3ක් අඩු වී ඇති බවට වාර්තා වේ.
  • නව සමනල් වාසභූමි  ඇති කිරීම, යාවත්කාලීන කිරීම සහ ආරක්‍ෂා කිරීම හා ඒ සදහා ව්‍යාපෘති කි‍්‍රයාත්මක කිරීම.
  • වදවී යාමට මුහුණ දෙමින් පවතින සමනල් වර්ග ප‍්‍රතිවර්ධනය කිරීමට විද්‍යාත්මක කි‍්‍රයාමාර්ග ගැනීම.
  • සමනලුක් සංරක්‍ෂණය ප‍්‍රවර්ධනය සදහා මූල්‍ය දායකත්වය ඉහළ දැමීම.
  • නව පරිසර රක්‍ෂණ ක‍්‍රමවේද ඇති කිරිම සහ හයිබි‍්‍රඩ් පරිසර නිර්මාණය කිරීම.
  • මහජනතාව දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටන් කි‍්‍රයාත්මක කිරීම.
  • පරිසර සංරක්‍ෂණය උදෙසා නව බදු ක‍්‍රම හදුන්වා දීම.
එම නිසා අප සමනලුන්ට හිතකර පරිසර යක් තැනිමට පෝෂක.ශාකයන් ආදේශක ශාක වඩාත් ව්‍යාප්ත කිරිම තුළින් එම පෝෂණ ශාක මත සමනලයින් වැඩෙන අතර,සමනලයින් සොබා දහමේ අපූර්වතම යුතු නිර්මාණයකි, එසේ නම් පරිසර හිතකාමී වන අප සියළු දෙනාම පරිසරයේ පවතින මෙබඳු ආශ්චර්ය මත් නිර්මාණ රැක ගැනීම අපගේ පරම වඟකීම හා යුතුකම කර ගනිමු.

ශී‍්‍ර ලංකාවේ සමනල් සංරක්‍ෂණය

සමනලුන් සුරැකීම සදහා ව්‍යාපාරයක් (Butterfly Conservation Society of Sri Lanka) ලංකාවේද කි‍්‍රයාත්මක වේ. සමනලුන් ශ‍්‍රී පාද නමස්කාරය සදහා පිටත්ව යන බව ඈත අතීතයේ පටන් මෙරට ජනකතා තුළ පැවත එන්නකි. නමුත් අද වන විට වනහරණය සහ සමනල් වාසස්ථාන විනාශ වීම යන ගැටලුව නිසාවෙන් ලංකාවේ සමනල්ගහනය ද විශාල වශයෙන් අඩුව ඇති බව BCSSL නිල වෙබ් අඩවියේ (www.bcssl.lk) දක්වා ඇත.
මෙම සංගමය විසින් කන්නෙලිය, නිල්ගල, පොකුණුතැන්න හා යාගිරල වැනි ප‍්‍රදේශවල ක්‍ෂේත‍්‍ර චාරිකා (field visits) සිදු කරන අතර ඒ සදහා උනන්දුව දක්වන ඔ්නෑම අයෙකුට සහභාගී වීමට හැකි අතර  එහිදී සමනලුන්ගේ ඡයාරූප ගැනීමටද අවස්තාවක් ලැබේ. එසේම සෑම මාසයකම අවසාන සෙනසුරාදා දිනයේදී කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයේ සත්ත්ව විද්‍යා (Zoology) අධ්‍යයන අංශයේදී මේ විෂය සම්බන්ධයෙන් ආරාධිත විද්වත් දේශනයක් පැවැත්වෙන අතර ඒ සදහාද ඔ්නෑම අයෙකුට සහභාගී වියහැකි බව ඔවුන් වැඩි දුරටත් දක්වා සිටී.

ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික සමනලයා


“ශ්‍රී ලංකා මහ කුරුලු පිය පැපිලියා” කියන නම. විද්‍යාත්මක නාමය වෙන්නේ Troides darsius. සාමාන්‍ය ඉංග්‍රීසි ව්‍යවහාරයේදී හඳුන්වන්නේ Sri Lankan Birdwing නමින්. පළාතෙන් පළාතට සුළු සුළු වෙනස්කම්වලට ලක් උනත් සියොත් පියාසැරියා, සියොත්වැන්නා සහ සියොත්පියා විදිහට මේ සමනලයා හැඳින්වෙනවා.  “ශ්‍රී ලංකා මහ කුරුලු පිය පැපිලියා” ලංකාවට ආවේණික විතරක් නෙමෙයි, ශ්‍රී ලංකාවේ හම්බවෙන විශාලතම සමනලයාත් වෙනවා. 2010 දී කැබිනට් මණ්ඩලයේ අනුමැතියකින් පසුව නිල වශයෙන් “ශ්‍රී ලංකා මහ කුරුලු පිය පැපිලියා” ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික සමනලයා ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලැබුවා. “ශ්‍රී ලංකා මහ කුරුලු පිය පැපිලියා” ගැහැනු සත්තු බිත්තර දැමීමට තෝරාගන්නේ සප්සඳ (Aristolochia indica) කියන වැල් වර්ගයම පමණයි. ඒ වැල් උඩ දාපු තැඹිලි පාටට හුරු කුඩා බිත්තරයකින් පිටතට එන දම් පැහැයට හුරු දලඹුවන් සප්සඳ කොළ  ආහාරයට ගනිමින් වැඩෙනවා. කහපාට කෝෂයක දිගු කෝෂ කාලයක් ගත කරලා ඒකෙන් ලස්සනම ලස්සන සමනලයෙක් එළියට එනවා. මෙයාලා මල්පැණි හොයද්දි වැඩි වශයෙන් ප්‍රිය කරන්නේ ඉද්ද, රත්මල්, තිත්ත වෙරළු වගේ ගස්වල හැදෙන මල්වලට. ගෙවල් ආශ්‍රිත පරිසරවලදී වදමල්, පින්න, බෝගන්විලා වැනි ගස්වල මල් ඔවුන්ගේ තේරීම වෙනවා.