ගැට හරඹ
සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේදී නාවිකයන්ට අමතරව එදිනෙදා ජීවිතයේදී සීමිත ලනු
බාවිතයක් ඇති මෙරට ජනජීවිත තුළ ගැට භාවිතය පිළිබඳ ඇත්තේ අල්ප දැනුමකි. ඒ ඒ
වෘත්තිකයන්ට සාපේක්ෂව විශේෂී වූ ගැට වර්ග භාවිත කරනු ලැබූව ද ඒ සම්බන්ධයෙන්
ලියැවුණු පත පොත හෝ වෙනත් තොරතුරු සොයා ගැනීමට නොමැති තරම් වේ. දුම්බර රටා වියන්නන්, පුටුවියන්නන්, මැක්‍රම් ගොතන්නන්, බීරළු ගොතන්නන්, කොසු ඉදල් සකසන්නන්, පාපිසි ගොතන්නන්,
මැහුම් කරුවන්, ගස් අදින්නන්, රා මදින්නන්, පලංචිකරුවන්, ධීවරයන් හැරෙන්නට
වෙසක් සමයෙහි කූඩු තනන්නට හා සරුංගල් සමයෙහි සරුංගල් නිර්මාණ කරුවන් අතර ද
බාවිත වන සීමිත ගැට ප්‍රමාණය හැරෙන්නට ප්‍රාෙයා්ගිකව වැඩිම ගැට භාවිතයට
ගන්නා ප්‍රජාව වනුයේ බාලදක්ෂයන් වේ. ඔවුහු කඳවුරු පුරෝගාමී ක්‍රියාවන්
වෙනුවෙන් විවිධාකාරයේ ගැට පිළිබඳ මනා නිපුණත්වයක් හා අවබෝධයක් ඇති පිරිසක්
ලෙස දැක්විය හැකි වේ.
පරම්පරිකව පැවත එන දේශීය වෙදකම මූලික කරගත් කටපාඩමින් රැකගෙන ආ රහස් වට්ටෝරු නොවැදගත් කෙනෙකු අතට පත් නොවන සේ ආරක්ෂා කිරීමට අතීත ගැමියා විසින් වෙදගැට යොදාගෙන තිබේ. දහම් ගැට පද හෙවත් ධර්මය ව්‍යංගයෙන් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා දහං ගැට හෙවත් දහම් ගැට පද නිර්මාණය වී ඇත. "විෂඝෝර සර්පයා - දැක නෑරු මෝඩයා" යනු දහම් ගැටයකි. (ඒකේ තේරුම තණ්හාව නැති කර ගැනීමට පෘථ:ජනයින් උත්සුක විය යුතුය යනුයි.) නිසි ලෙස ලිහා ගැනීමෙන් තොරව මෙම ගැට කිසිවක් ප්‍රයෝජනයට ගත නොහැකියි. හෙල බොදු සංස්කෘතියේ සහ සාහිත්‍යයේ දියුණුව මෙන්ම මොනවට අවබෝධ කල හැකි නිර්මාණාත්මක නෛපූන්‍යය මෙහි ඇති සුවිශේෂත්වයකි. ගැට හරඹය වූ කලී රිටිගල අංගම් පරම්පරාවේ දැකිය හැකි සුවිශේෂී කලාවකි. කුඹලා ගැටය, මහතැන්නේ ගැටය, තුත්තිරි ගැටය, වියමන් ගැටය ලෙස මෙවැනි ගැට වර්ග කීපයක් වේ. මූලික වශයෙන් ගැට හරඹයේ දී ප්‍රතිවාදියාගේ පහර වළක්වමින් හෝ මඟහැර ප්‍රතිවාදියාගේ හිස, දෑත හා දෙපා අඩපණ කර මෙල්ල කිරීම සිදුකෙරේ. දුම්බර රටා කපු කර්මාන්තයේ මෝස්තර අතර කින්නර දඟය, තනිපොට ලණුව, දෙපොට ලණුව, තුන්පොට රටාව, අවුල් හැරය ආදී සාම්ප‍්‍රදායික රටා හැරෙන්නට දේශීයව පැවති ලනු භාවිතයෙන් යෙදූ ගැට සම්බන්ධයෙන් ඇති තොරතුරු වනුයේ සිතුවම් හා කැටයම් තුළ දක්නට ලැබෙන රිද්මයානුකූල ලියවැල් රටා, බොරදම් අලංකාරයන් පමණකි. එසේම පොළොන්නරු පරාක්‍රමබාහු රජුගේ ප්‍රතිමාවෙහි ඇති වස්ත්‍රයට යෙදූ ගැටය, සිංහල සැරසිලි කලාවට අයත් ඇම්බැක්ක දේවාලයේ ඇති කැටයම් අතර ඇති විවිධාකාර ජ්‍යාමිතික ලනු දග, ප්‍රධාන කැටයම් වටා ඇති කුඩා රාමුව අලංකාර කිරීම ලණු දඟරය ආදී සම්බන්ධයෙන් අධ්‍යයනයක් මෙතෙක් සිදු වී නොමැත.
පරම්පරිකව පැවත එන දේශීය වෙදකම මූලික කරගත් කටපාඩමින් රැකගෙන ආ රහස් වට්ටෝරු නොවැදගත් කෙනෙකු අතට පත් නොවන සේ ආරක්ෂා කිරීමට අතීත ගැමියා විසින් වෙදගැට යොදාගෙන තිබේ. දහම් ගැට පද හෙවත් ධර්මය ව්‍යංගයෙන් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා දහං ගැට හෙවත් දහම් ගැට පද නිර්මාණය වී ඇත. "විෂඝෝර සර්පයා - දැක නෑරු මෝඩයා" යනු දහම් ගැටයකි. (ඒකේ තේරුම තණ්හාව නැති කර ගැනීමට පෘථ:ජනයින් උත්සුක විය යුතුය යනුයි.) නිසි ලෙස ලිහා ගැනීමෙන් තොරව මෙම ගැට කිසිවක් ප්‍රයෝජනයට ගත නොහැකියි. හෙල බොදු සංස්කෘතියේ සහ සාහිත්‍යයේ දියුණුව මෙන්ම මොනවට අවබෝධ කල හැකි නිර්මාණාත්මක නෛපූන්‍යය මෙහි ඇති සුවිශේෂත්වයකි. ගැට හරඹය වූ කලී රිටිගල අංගම් පරම්පරාවේ දැකිය හැකි සුවිශේෂී කලාවකි. කුඹලා ගැටය, මහතැන්නේ ගැටය, තුත්තිරි ගැටය, වියමන් ගැටය ලෙස මෙවැනි ගැට වර්ග කීපයක් වේ. මූලික වශයෙන් ගැට හරඹයේ දී ප්‍රතිවාදියාගේ පහර වළක්වමින් හෝ මඟහැර ප්‍රතිවාදියාගේ හිස, දෑත හා දෙපා අඩපණ කර මෙල්ල කිරීම සිදුකෙරේ. දුම්බර රටා කපු කර්මාන්තයේ මෝස්තර අතර කින්නර දඟය, තනිපොට ලණුව, දෙපොට ලණුව, තුන්පොට රටාව, අවුල් හැරය ආදී සාම්ප‍්‍රදායික රටා හැරෙන්නට දේශීයව පැවති ලනු භාවිතයෙන් යෙදූ ගැට සම්බන්ධයෙන් ඇති තොරතුරු වනුයේ සිතුවම් හා කැටයම් තුළ දක්නට ලැබෙන රිද්මයානුකූල ලියවැල් රටා, බොරදම් අලංකාරයන් පමණකි. එසේම පොළොන්නරු පරාක්‍රමබාහු රජුගේ ප්‍රතිමාවෙහි ඇති වස්ත්‍රයට යෙදූ ගැටය, සිංහල සැරසිලි කලාවට අයත් ඇම්බැක්ක දේවාලයේ ඇති කැටයම් අතර ඇති විවිධාකාර ජ්‍යාමිතික ලනු දග, ප්‍රධාන කැටයම් වටා ඇති කුඩා රාමුව අලංකාර කිරීම ලණු දඟරය ආදී සම්බන්ධයෙන් අධ්‍යයනයක් මෙතෙක් සිදු වී නොමැත.
ගැට ලනුව
බාලදක්‍ෂයකු ගැට වර්ග පුහුණුවීමේ දී ඒ සඳහා කොඩ් ලනුවක් යොදාගනු ලැබේ. නවක බාලදක්ෂයා තමාගේ ගැට ලනුව නිර්න්තරයෙන් ම ගැට හුරුවීම සදහා රැගෙන යනු ලැබේ. ඒ ඒ පදක්කම් හා ප්‍රදානයන්ට අනුව විවිධ වූ ගැට වර්ග විශය නිර්දේශයට ඇතුලත් කර ඇත.
ලනුවක ක්‍රියාකාරී අන්තය, අපර අන්තය, නැම්ම, උඩු අත් තොණ්ඩුව, යටි අත් තොණ්ඩුව ආදී ස්වරූප පිළිබඳ දැනුමක් පෝතක බාලදක්ෂ අවධියේදී ලබාගතයුතු ම වේ. අනතුරුව ගැටලනුවෙහි ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් සිදු කලයුතු ලණුවක් අඟ වෘතාකාරව වේලීමට ඉගනගැනීම (සරළ ලණු අග වෙලීම - Common Whipping) හා ගැටලනුව ඔතා Heaving Line Knot හෝ Monkeys Fist Knot යොදා ආරක්ෂිතව තබා ගැනීම ගැන ඉගෙන ගතයුතුය.එහි වැඩි දියුණු කල නවික ලනු අගවෙලීම Sailor's Whipping ද භාවිතයේදී වඩාත් කාර්යක්ෂම ක්‍රමයක් ලෙස හදුන්වා දිය හැකිය.
- ලණු අග වෙලීම Common Whipping
- ගැටලනුව එතීම Heaving Line Knot / Monkeys Fist Knot
අනතුරුව ලනුවකින් යෙදිය හැකි මූලික ගැට සම්බන්ධ දැනුම ලබාගත හැකිය. උඩු අත් ගැටය Overhand Knot හා අට ගැටය Figure-Eight Knot මෙහිදී මූලික පෙරහුරු ගැට ලෙස හදුන්වා දිය හැකිය.
පසුව අනෙකුත් ගැට ප්‍රායෝගික අභ්‍යාසන්ගෙන් ඉගෙන ගත හැකිය. මෙම ලිපිය යාවත්කාලීන කලයුතු තොරතුරු තිබේ නම් කියන්න... වැඩි තොරතුරු ඉදිරි ලිපියකින්..
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ හා තොරතුරු මූලාශ්‍ර
1. කුමාරස්‌වාමි ආනන්ද කේ. මධ්‍යකාලීන සිංහල කලා
2. ගුරුගේ ආනන්ද ඩබ්. පී. දඹදිව බෞද්ධ කලා.
3. ඥණසීහ හිමි, හේන්පිටගෙදර කලාව කුමක්‌ නිසාද
4. සෙනවිරත්න අනුරාධ, සංස්‌කෘතිය හා කලා ශිල්ප
5. ජයවර්ධන සී.ආර්. අපේ කලා ශිල්ප හා සාහිත්‍ය
6. http://www.ajhw.co.uk/books/book65/book65.html
No comments:
Post a Comment