මුද්දර එකතුකිරිම යනු
තැපැල් මුද්දර එකතුකිරිම හා බැදුනු විනෝදාංශයකි. මෙය ලොව වඩාත්ම ප්රකට විනෝදාංශයකි. මුද්දර එකතු කිරීම (Philately) විනෝදාංශයක් වගේම හොඳ ආදායම් මාර්ගයක්. තැපැල් මුද්දරයක් කියන්නේ රටක ඉතිහාසය කියාපාන කැඩපතක්. රටකින් රටකට හොඳ හිත පතුරුවමින් යන සංස්කෘතික තානාපතිවරයෙක්! ඒ වගේ පැරණි තැපැල් මුද්දරයක් එහි මුහුණත සඳහන් වටිනාකමට හුඟක් වැඩිවෙන වෙලාවල් තියෙනවා. එහෙම වෙන්නේ ඒවායේ ඇති දුලබකම නිසයි.
සංස්‌කෘතියක ප්රධාන අංග ලක්‍ෂණ වන රටේ භාෂාව, මුදල් වර්ගය සඳහන් කිරීමට ඕනෑම තැපැල් මුද්දරයකම කොටසක්‌ වෙන් වේ. මේ අනුව සෑම තැපැල් මුද්දරයකටම දේශීය අනන්‍යතාවක්‌ හිමිවේ. එමෙන්ම රටකට ආවේණික ජන නායකයන්, සංස්‌කෘතිමය උත්සව, සැමරුම්, චිත්‍ර, මූර්ති කලා, සත්ත්ව වර්ග නිරූපණය කිරීම් තුළින් මෙම අනන්‍යතාව තවදුරටත් තහවුරු කරගෙන ඇත. මෙය අධ්‍යයනය කළයුතු අංගයක්‌ නිසා මෙම විනෝදාංශය තෝරාගන්නා අය මුද්දරයක ශිල්පීය අංග ලක්‍ෂණවලට අමතරව එම ලක්‍ෂණත් අධ්‍යයනය කරති. එමෙන්ම මෙම කුඩා කලා කෘති සුරක්ෂිතව තබාගැනීමේ ක්‍රම ශිල්පයක්‌ ද අනුගමනය කරති. මෙම හේතු මත මුද්දර එකතු කිරීමේ විනෝදාංශයට ලොව අද්විතීය ස්‌ථානයක්‌ හිමිවේ.
විනෝදාංශයක් පිළිබඳ ලියෑවුණු පොත්පත්, සඟරා ප්‍රමාණය තරම් විශාල ප්‍රමාණයක්‌ වෙනත් කිසිම විනෝදාංශයක් පිළිබඳව ලියවී නොමැත. මෙයින් විශාලම පොත් ප්‍රමාණයක්‌ නිකුත් කරන්නේ එංගලන්තයේ ස්‌ටැන්ලි ගිබන්ස්‌ ආයතනයයි. වාර්ෂිකව ලොව සෑම රටකටම අදාළ මුද්දර නාමාවලි 24 ක් මෙම ආයතනයෙන් නිකුත් කෙරේ. මෙපමණක්‌ නොව Collecting Stamp කෘතියේ සඳහන් කරන අන්දමට මුද්දර එකතු කිරීම, විනෝදාංශ අතර රජ කිරුළ හිමිකරගෙන ඇති අතර රජවරුන් ද විනෝදාංශය ලෙස මුද්දර එකතු කිරීම තෝරාගෙන ඇත. (The King of hobbies and The hobby of King) එයට හේතුව මුද්දර එකතු කිරීමේ නිරතව සිටින ලෝක ජනතාව මිලියන 100 ඉක්‌මවීමත් ඪග ජෝර්ඡ් ෆැන්ක්‌ලින් රුස්‌වෙල්ට්‌, ෆාරුක්‌ වැනි රාජ්‍ය නායකයන් ද ප්රධාන විනෝදාංශය ලෙස මෙය තෝරාගෙන තිබීමත් බව එම කෘතියේ සඳහන් වේ.
කාර්මික විප්ලවය සමඟ ලෝක ජාතීන් සමීප වීමත්, සන්නිවේදන ප්‍රවාහන ජාලවල පුළුල් ව්‍යාප්තියත් සමඟ තැපැල් මුද්දරයට හිමිවනුයේ සුවිශේෂී තැනකි. එයට හේතුව බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික සර් රෝලන්ඩ් හිල් නමැත්තා 1840 මැයි 01 දින හඳුන්වා දුන් මෙම පැන්ස මුද්දරයට ලෝක ව්‍යාප්ත පණිවුඩ සේවාවකට අවශ්‍ය ශක්‌තිය හිමිවීම යයි කිය හැකිය. මුද්දරය ප්‍රදේශයෙන් ප්‍රදේශයට හා දේශයෙන් දේශයට ගොස්‌ දැවැන්ත දූත මෙහෙවරක්‌ කරන පුංචි දූතයෙකි. 1840 මැයි 06 සිට භාවිතයට ගත් "පෙනී බ්ලැක්" නමැති ප්‍රථම මුද්දරය මෙම කාලයේදී මිලියන 60 ක පමණ අලෙවි වීමත් සමඟ මෙහි වටිනාකම ලොවට හෙළිවිය. මේ සමඟම කෙටි කාලයකදී මුද්දර එකතු කිරීමේ විනෝදාංශය ද ලොව ජනප්‍රිය විය. බොහෝ විට ඓතිහාසික සිහිවටන ලෙසත්, බිත්ති සැරසිලි ලෙසත් මුද්දර එකතු කිරීමට බොහෝ අය පෙළඹුණි. නමුත් එම යුගයේ භාවිත තැපැල් මුද්දර සහ කවර අද දවස වන විට රුපියල් මිලියන ගණනකට තක්‌සේරු වී තිබේ. 2001 මැයි Stamp magazine සඟරාව හෙළි කරන පරිදි රාජකීය මුද්දර එකතුවට අයත් "පෙනි බ්ලැක්" මුද්දරය සහිත කවරයක්‌ පවුම් 8,000 කට අලෙවි වී ඇත. මුද්දර 10 ක් සහිත කවරයක්‌ පවුම් 2,50,000 කට අලෙවි වී ඇත. මේ අනුව අද දවස වන විට මුද්දර එකතුව තුළින් මුල්‍යමය ප්‍රතිලාභයක්‌ හිමිකර ගැනීමට අවස්ථාවක් තිබීමත් වැදගත් දෙයකි.
මුද්දර එකතු කිරීමේ විනෝදාංශය හඳුන්වන්නේ ෆිලටලි (PHILATELY) යන ග්‍රීක්‌ වදනකි. මෙය කලින් ප්‍රකාශ කළ පරිදි මුදල්මය වටිනාකම මතම තක්‌සේරු වන විනෝදාංශයක් නොවේ. ඒ තුළින්ම දැනුම, අවබෝධය පුළුල් වන අතර සෞන්දර්යාත්මක ඇගයීමක්‌ ද සිදු කෙරෙයි. මුද්දර එකතු කිරීමක්‌ යනු හුදෙක්‌ භාවිත තැපැල් මුද්දර එකතුවක්‌ ළඟ තබාගැනීමට නොවේ. එය එක්‌තරා අයුරකින් පුළුල් අධ්‍යයනයකි. තමා එකතු කරන සෑම මුද්දරයක්‌ම එහි ශිල්පීය තොරතුරු සමඟ එනම්, නිකුත් කළ දිනය, වටිනාකම, වර්ණ දැති දිය, සලකුණු සැලසුම් ශිල්පීය කඩදාසි වර්ගය. ගම් වර්ගය ආදී තොරතුරු අනුව මුද්දර නාමාවලියකට අනුව සිදු කෙරෙන විධිමත් එකතුවක්‌ නම්, එය මැනවින් සුරක්ෂිතව තබා ගැනීමේ ක්‍රමයක්‌ පවතී නම් එහි වටිනාකම මෙන්ම අර්ථාන්විත බව වැඩි කෙරේ. මේ අනුව මුද්දර එකතු කරන්නකු තම කටයුතු විධිමත් කිරීමට මුද්දර ඇල්බමය, මුද්දර අඬුව, කාචය ආදී උපකරණ රැසක්‌ භාවිතයට යොදා ගනියි. තමාගේ වයස අනුව වටිනාකමෙන් ද වැඩි වන මුද්දර සැරැකුම් පොතක්‌ හිමි අයෙකුට ඒ විවේක කාලයේදී අගනා වින්දනයට ද උපකාරී කොට ගත හැකිය. ඒ එම රටේ සංස්කෘතික චාරිකාවකට එය උපයෝගි කර ගැනීමෙනැයි කිවහොත් වඩා නිවැරැදිය.
ලොව පළමු මුද්දරය යළි ලංකාවේ මුද්‍රණය කරයි
ලෝකේ මුල් ම මුද්දරය නිකුත් වුණේ 1840 අවුරුද්දේ. ඒ එංගලන්තෙදී. ඒ වෙද්දී ඉඳපු බ්‍රිතාන්‍ය මහ රැජින, එහෙමත් නැත්තන් වික්ටෝරියා රැජිනගේ මුහුණ දක්වලා තිබුණු මේ මුද්දරය හැඳින්වුණේ “පෙනී බ්ලැක්" නමින්. පෙනී එකක මිලකට අලෙවි වුණත්, අද වෙද්දී මේකේ වටිනාකම බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් 50000ත් ඉක්මනවනවා. වික්ටෝරියා රැජිණගේ උඩුකය රුව සහිත ලොව ප්‍රථම තැපැල් මුද්දරය වසර 175කට පසු නව තැපැල් මුද්දරයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකා තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුවේ මුද්දර කාර්යංය මගින් සිකුරාදා (9) නිකුත් කිරීමට නියමිතය. ලෝක තැපැල් දිනය සැමරීම වෙනුවෙන් නිකුත් කරන එම මුද්දරයේ වටිනාකම රුපියල් 10කි. 1840 මැයි 6 වැනිදා නිකුත්වූ ලොව ප්‍රථම තැපැල් මුද්දරයේ වටිනාකම පැන්ස එකකි.
ඒ වගේ 1873 දී ලිපිගොනු ගොඩක් අස්සේ තිබී හමුවුණු පාවිච්චි කළ ශත එකේ තැපැල් මුද්දරයක් පසුව වෙළෙඳ පොළේ දී සිලිං හයකට විකුණුණා. බි‍්‍රතාන්‍ය ගයානාව (British Guiana) විසින් නිකුත් කළ ශත එකේ දම්පාට තැපැල් මුද්දරය (1c Magenta stamp) දැන් යළිත් වෙන්දේසිය සඳහා වෙළෙඳපොළට ඇවිත්. අද, වසර 141කට පසු, එයට මුද්දර වෙන්දේසියේ දී ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 20ක මුදලක් ලැබේවි යැයි විශ්වාස කරනවා.
ලොව වඩාත් වටිනාම මුද්දරය
මෑතදී ‘ලොව වඩාත් වටිනාම මුද්දරය’ ලෙස හඳුන්වනු ලැබූ මේ පැති අටේ හැඩැති තැපැල් මුද්දරය 2014 ජූනි මාසයේ 17 වැනිදා ඇමරිකාවේ නිව්යෝක්හිදී ප‍්‍රසිද්ධ වෙන්දේසියේ විකිණීමට නියමිතයි.
මෙය දැනට ලෝකයේ සුරක්ෂිතව ඉතිරි වී ඇති මේ වර්ගයේ එකම මුද්දරය ලෙස සැලකෙනවා. මෙය නිකුත් කරන ලද්දේ 1856දියි. බි‍්‍රතාන්‍ය ගයානාවේ තැපැල් මහතා විසින් කළ හදිසි ඇණවුමක් මත මේ මුද්දරය මුද්‍රණය කර සපයන ලද්දේ රාජකීය ගැසට් පත‍්‍රය මුද්‍රණය කරන මුද්‍රණාලය මගින්.
මෙය දැනට ලෝකයේ සුරක්ෂිතව ඉතිරි වී ඇති මේ වර්ගයේ එකම මුද්දරය ලෙස සැලකෙනවා. බි‍්‍රතාන්‍යයේ යටත් විජිතයක් වූ බි‍්‍රතාන්‍ය ගයනාව විසින් ශත එකක වටිනාකමක් ඇති දම් පැහැයෙන් යුත් මෙය නිකුත් කරන ලද්දේ 1856දියි. මෙය සොයා ගන්නා ලද්දේ 1873 දී බි‍්‍රතාන්‍ය ගයානාවේ පාසල් සිසුවකු විසින්.
මේ මුද්දරය සාමාන්‍යයෙන් හැඳින්වෙන්නේ ‘ශත එකේ රතු මුද්දරය (One-Cent Magenta) කියායි. මෙය අයත් වන්නේ එවකට බි‍්‍රතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ යටත් විජිතයක්ව පැවති බි‍්‍රතාන්‍ය ගයානාවටයි. එරටට සිරිත් පරිදි එංගලන්තයෙන් ලැබෙන මුද්දර තොගය ප‍්‍රමාද වීම නිසා එය ලැබෙන තෙක් භාවිත කරන්නට එරට ප්රධාන තැපැල් මහතා විසින් මෙය හදිසියේ කරන ලද ඇණවුමක් අනුව නිකුත් කළ එකකි. මේ මුද්දර තොගයට ශත හතරේ මැජෙන්ටා පැහැති මුද්දරයක් හා ශත හතරේ නිල් පැහැති මුද්දරයක් ද අයත් වුණා.
මේ ශත එකේ මැජෙන්ටා (රතු) මුද්දරය මැජෙන්ටා පැහැති කඩදාසියක කළු පැහැයෙන් මුද්‍රණය කළ එකක්. එහි මුහුදේ යාත‍්‍ර කරන නැවක චිත‍්‍රයක් දැක්වෙනවා. එහි ඒ යටත්විජිතයට අයත් ආදර්ශ පාඨය වූ ‘ඩැමුස් පෙටිමුස් කුවේ විසිසිසම්’ (Damus Petimus Que Vicissim) යනුවෙන් ලතින් බසින් සඳහන් වෙනවා. එහි අරුත ‘අපි දෙන්නෙමු එසේම ආපසු බලාපොරොත්තු වෙන්නෙමු’ යන්නයි.
මුද්දරය නිකුත් කළ රට ලෙස දක්වා ඇත්තේ බි‍්‍රතාන්‍ය ගයානාවයි. එහි මිල කළු පැහැයෙන් දාරයේ මුද්‍රණය කර තියෙනවා.
වර්තමාන ලෝකයේ වඩාත් වටිනාම මුද්දරයේ ඉතිහාසය
බි‍්‍රතාන්‍ය ගයානාවේ ශත එකේ මැජෙන්ටා මුද්දරය 1856 දී රාජකීය ගැසට් පත‍්‍ර මුද්‍රණාලයේ දී මුද්‍රණය කරනු ලැබුවා.
එය පසුව 1873 දී ඩෙමෙරාරා ප‍්‍රදේශයේ දොළොස් හැවිරිදි පාසල් සිසුවකු විසින් සොයා ගෙන තියෙනවා. ඒ ප‍්‍රදේශය එහි තැපැල් මුද්‍රාවෙන් තහවුරු වෙනවා.
පසුව එය ප‍්‍රාදේශීය මුද්දර එකතු කරන්නකු විසින් එම සිසුවාගෙන් සිලිං හයකට මිල දී ගෙන තියෙනවා. 1878 දී ඔහු එය ඩොලර් 200කට එංගලන්තයේ ලිවර්පූල්වල තෝමස් රිඞ්පාත් (Thomas Ridpath) නම් මුද්දර අලෙවි කරන්නාට අලෙවි කළා. ඒ වසරේදීම රිඞ්පාත් එය පිලිප් වොන් පෙරාරි (Philip von Ferrary) නම් මුද්දර එකතු කරන්නාට ඩොලර් 250කට විකුණුවා.
1922 දී එය ආතර් හින්ඞ් (Arthur Hind) විසින් ඩොලර් 36,000කට මිල දී ගත්තා. ඊළඟට එය ඩොලර් 40,000කට ෆ්‍රෙඞ් ස්මෝල් (Fred Small) විසින් පුද්ගලිකව මිලට ගෙන තියෙනවා.
1970 දී ස්මෝල් මේ මුද්දරය එයාගේ මුළු මුද්දර එකතුවත් සමග වෙන්දේසියේ දැම්මා. එහි දී මේ මුද්දරය පමණක් අර්වින් වීන්බර්ග් (Irwin Weinberg) විසින් ඩොලර් 2,80,000කට මිල දී ගනු ලැබුවා.
එයින් දශකයකට පසු ජෝන් ඊ. ඩු පොන්ට් (John E. du Pont) ඒ මුද්දරය ඩොලර් 9,35,000කට මිලට ගෙන එයාගෙ පුද්ගලික මුද්දර එකතුවට එක් කළා. එය ඔහු 2010 දී මිය යනතුරුම තිබුණේ ඒ මුද්දර එකතුවෙයි.
දැන් ඒ මුද්දරය ඩු පොන්ට්ගේ අභාවයෙන් පසු ඔහුගේ දේපළත් සමග වෙන්දේසියට දමන්නට තීරණය කර තියෙනවා. ඒ අනුව ජූනි මාසයේ 17 වැනිදා ඇමරිකාවේ නිව්යෝක් නගරයේ දී මේ මුද්දරය වෙන්දේසි කිරීමට නියමිතයි. ඔවුන් මේ මුද්දරය සඳහා ඩොලර් 20,00,000ක මුදලක් අවම වශයෙන් බලාපොරොත්තු වෙනවා.
පසුගිය මාර්තුවේදී ලන්ඩනයේ රාජකීය මුද්දර සංගමයේ (Royal Philatelic Society) විශේෂඥයන් පිරිසක් මෙම මුද්දරය පිළිබඳ පුර්ව අලෙවි තක්සේරුවක් කළා. ඒ අනුව මේ මුද්දරයේ වටිනාකම ඩොලර් මිලියන 10ත් 20ත් අතර විය යුතු යැයි ඔවුන් විසින් නිගමනය කර තියෙනවා.
විශේෂඥයන් හය දෙනකු ඉතා සූක්ෂමව අධ්‍යයනය කර වර්ණාවලීමානයකින් (spectrometer) පවා විමර්ශනය කොට මෙය සැබෑ එකක් බව තහවුරු කර තියෙනවා. මේ ලෝක ප්රකට මුද්දරය සැබෑ එකක් බව මීට කලින් තහවුරු කරනු ලැබුවේ 1935දියි. එදා සිට මේ දක්වා එය තිබුණේ පුද්ගලික මුද්දර එකතුවකයි.
පසුගිය මාර්තුවේදී ලන්ඩනයේ රාජකීය මුද්දර සංගමයේ (Royal Philatelic Society) විශේෂඥයන් පිරිසක් මෙම මුද්දරය පිළිබඳ පුර්ව අලෙවි තක්සේරුවක් කර මෙහි වටිනාකම ඩොලර් මිලියන 10ත් 20ත් අතර යැයි නිගමනය කර තියෙනවා. ඉහත දැක්වෙන්නේ 1935 දී ඒ සඳහා දුන් සහතිකයයි.
ලෝක ප්රකට සූත්බිස් පොත් ආයතනයේ (Sotheby's Books Department) සභාපති හා විශේෂ ව්‍යාපෘති අධ්‍යක්ෂ ඬේවිඞ් රෙඞ්න් (David Redden) මේ මුද්දරය වෙන්දේසි කරන අවස්ථාව ගැන සඳහන් කරමින් මෙසේ අදහස් දක්වනවා: ”මාත් පාසල් ශිෂ්‍යයකු ලෙස මුද්දර එකතු කළා. මේ මුද්දරය ගැන අපි අසා තිබුණා. අප එය විස්මය දනවන එකක් ලෙසයි සැලකුවේ. කීයටවත් මිලදී ගත නොහැකි දුර්ලභ එකක් ලෙසයි එදා අප දැන සිටියේ. මෙය දුර්ලභ මුද්දරයකට හොඳම උදාහරණය ලෙසයි අප දුටුවේ.”
එදා ඒ මුද්දරය සොයා ගත් දරුවා අද නැතත් ඔහුගේ නෑයකු හරි ඉන්නවා නම් මේ දුර්ලභ වටිනා ලෝක වස්තුව එදා කෙටි කලෙකට හෝ තමගේ නෑයා ළඟ තිබුණාය කියා අසා ආඩම්බර වෙනවා නිසැකයි.
1856 දී බි‍්‍රතාන්‍ය ගයනාවේ දී නිකුත් කළ දුර්ලභ ශත එකේ මුද්දරය සමග තවත් මුද්දර වර්ග දෙකක් මුද්‍රණය කර තියෙනවා. ඉහතින් දැක්වෙන්නේ ඒ සමග ඇණවුම් කළ ශත 4 මැජෙන්ටා පැහැති මුද්දරයයි.
ලංකාවේ මුද්දර වර්ගීකරණය සිදු වන්නේ කුමනාකාරයෙන්ද?
ශ්‍රී ලංකාව ගැන සුවිශේෂ අවධානය යොමු කළහොත් සංස්කෘතික චාරිකාව පිළිබඳ ඉඟියක්‌ හෝ යම් තරමකට ලබාගත හැකිය. බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතයක්ව පැවැති ශ්‍රී ලංකාව සිය ප්‍රථම මුද්දරය 1857 අප්‍රේල් 01 වැනි දින නිකුත් කෙරිණි. වික්ටෝරියා රැජිනගේ උඩුකය රුව රැගත් පැන්ස 6 ක් වටිනා මෙම මුද්දරය ලොව ප්‍රථම මුද්දරය නිකුත් වී වසර 17 කට පසුව නිකුත් කිරීම සුවිශේෂී දෙයකි. එයට හේතුව ලෙස ප්‍රථම මුද්දරය නිකුත් කිරීමේ සිට ගෙවී ගිය වසර 161 තුළ ලෙස නිකුත් කොට ඇති මුද්දර 3,60,000 ක ප්‍රමාණයෙන් ශ්‍රී ලංකාව වසර 144 දී නිකුත් කළ මුද්දර 1857 ක ප්‍රමාණයට ලොව සෑම රටකම මුද්දර ලෝලීන්ගේ ඉමහත් රුචිකත්වයක්‌ හිමිවීම නිසාත් කිව හැකිය. තවද තවත් ක්‍ෂේත්‍රයක්‌ යටතේ ද මේ වටිනාකම විග්‍රහ කළ හැකිය.
පොදු රාජ්‍ය මණ්‌ඩලීය රටක්‌ ලෙස වසර 144 ක කාලයක් තුළ ශ්‍රී ලංකාව නිකුත් කොට ඇති මුද්දර ප්රධාන කොටස්‌ දෙකකට බෙදිය හැකිය.
01. යටත් විජිත යුගයේ මුද්දර
02. ස්‌වාධීන යුගයේ මුද්දර යනුවෙනි.
මින් යටත් විජිත යුගයේ මුද්දර නැවතත්
01. පැන්ස මුද්දර
02. රුපියල් ශත මුද්දර
ලෙස නැවත වර්ග කළ හැකිය. මින් පැන්ස හා සිලිං වටිනාකම සහිත මුද්දර 1870 දක්වා නිකුත් කළ අතර මෙම සෑම මුද්දරයකින්ම වික්ටෝරියා රැජිනගේ උඩුකය රුව නිරූපණය වූ අතර වර්ණයෙන් සහ මුහුණත වටිනාකමෙන් පමණක් විවිධ විය. මෙම මුද්දර අතර කෞතුක වටිනාකමක් සහ දුර්ලභ ගණයේ මුද්දර රැසක්‌ තිබීම ශ්‍රී ලංකාවටම ගෞරවය ගෙන දෙන්නක්‌ 1859-04-22 නිකුත් කළ පැන්ස 04 ක් වටිනා මුද්දරය (රෝස පැහැති) 1999 මුද්දර නාමාවලියට අනුව පවුම් 50,000 ක් වටිනාකම තීරණය වූ මුද්දරයකි. එමෙන්ම ලොව නිකුත් කළ දුර්ලභ ගණයේ මුද්දර තෝරාගැනීමකට අනුව තෝරාගත් මුද්දර 100 න් 1859 නිකුත් කළ සිලිං 1 පැන්ස 9 වටිනා මුද්දරයට 1 වෙනි ස්‌ථානය හිsමිවීම තවත් සුවිශේෂී සිදුවීමකි.
1872 න් පසු රුපියල් සහ ශත ක්‍රමය අනුව නිකුත් කළ මුද්දර තුළින් ද ඒ යුගවල බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයන්ගේ රුව නිරූපණය වූවා මිස දේහ ලක්‍ෂණයක්‌ ඒ තුළින් විද්‍යමාන වූයේ නැත. 1934 න් පසු මෙම ලක්‍ෂණ වෙනසකට ලක්‌විය. 1935 න් පසු නිකුත් කළ මුද්දර තුළින් අපේම සංස්කෘතික අනන්‍යතාව පිළිබිඹු විය කීවොත් නිවැරැදිය. මේ අනුව මුද්දර එකතු කරන අප මෙතැන් සිට මුද්දර එකතු කිරීමට පෙළෙඹෙන්නේ නම් මෙම ශ්‍රී ලාංකික සංස්කෘතික අනන්‍යතාව ද යම් තරමකට හෝ අධ්‍යයනය කළ හැකිය.
1. වික්ටෝරියා රැජිනගේ රජ සමයේ නිකුත් වුණු මුද්දර
මේ කතා කරන්නේ 1857 – 1900 කාල වකවානුව ගැන. ලංකාවේ පළමුවෙනි මුද්දරේ බිහිවෙන්නේ 1857දී. ඒක විකිණුනේ පැන්ස 6කට. වික්ටෝරියා රැජිනගේ බලය පැවතුණු කාලයේදී හැදුණු මුද්දරයක් නිසා ම, මේකෙත් තිබුණේ ඇයගේ මුහුණේ පින්තූරයක්. මේ වෙද්දී මේකේ වටිනාකම සැලකෙන්නේ බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් 7500ක් විතර වෙනවා.
1872න් පස්සේ මුද්දරවලට වටිනාකම දුන්නේ පැන්ස, සිලිංවලින් විතරක් නෙවෙයි. රුපියල්, ශතවලින් මිල පෙන්වපු මුද්දරත් බිහිවෙන්න පටන්ගත්තා. මේ විදියට නිර්මාණය වුණු පළමුවෙනි මුද්දර පෙළ විකිණුනේ ශත 2, 4, 16, 24, 32, 36, 48, 64 වගේ ගණන්වලට. අලුත් මුද්දර මුද්‍රණය කරනවා වෙනුවට, පාවිච්චි කරපු මුද්දර ම ආයෙත් භාවිතා කිරීමකුත් මේ කාල සීමාවේ සිද්ධවුණා. එහෙම වුණේ මුද්දරවලට තිබුණු ඉල්ලුම වැඩිවීමයි. නැවත පාවිච්චියට ගත්ත මුද්දර, ඒවයේ මුල් මිලෙන් අඩකට අලෙවි වුණා. කොහොම වුණත්, මේ හැම මුද්දරේ ම තිබුණේ වික්ටෝරියා රැජිනගේ උඩුකය රුවයි (පින්තූරයේ දක්වලා තියෙන මේ මුද්දරය හැඳින්වෙන්නේ “ඩල් රෝස්” නමිනුයි).
2. හත්වෙනි එඩ්වඩ් රජ සමයේ නිකුත් වුණු මුද්දර
Image Source : colnect.com
වික්ටෝරියා රැජිනගෙන් පස්සේ එංගලන්තේ ඔටුන්න ලැබුණේ හත්වෙනි එඩ්වඩ් රජතුමාටයි. 1903න් ඇරඹුණු ඔහුගේ රාජ්‍ය කාලය 1910 වෙනතුරු පැවතුණා. මේ කාලයේ ලංකාවේ නිකුත් වෙච්ච හැම මුද්දරේක ම තිබුණේ ඔහුගේ මුහුණේ පින්තූරයකුයි. මුද්දර 36ක් මේ විදියට නිර්මාණය වුණා.
3. පස්වන ජෝජ් රජ සමයේ නිකුත්වුණු මුද්දර
1910දී බ්‍රිතාන්‍ය ඔටුන්නේ හිමිකාරයා ආයෙත් මාරු වුණා. මේ සැරේ ඒක ලැබුණේ පස්වෙනි ජෝජ් රජතුමාට. ජෝජ් රාජ්‍ය සමයේ මුල් කාලයේ බිහිවුණු හැම මුද්දරයේ ම වගේ තිබුණේ ඒ රජතුමාගේ උඩුකය පින්තූරයයි. ඒත් කාලය ගත වෙද්දී, මෙච්චර කාලයක් පැවතගෙන ආව මුද්දරවල විලාසිතාවේ පැහැදිලි වෙනසක් දැකගන්න ලැබුණා.
රජතුමාගේ උඩුකය රුවෙන් හැදුණු මුද්දර වෙනුවට, ලංකාවේ කර්මාන්තයක්, ඓතිහාසික වටිනාකමක් ඇති තැනක පින්තූරයක් ඇති මුද්දර මුද්‍රණය වුණා. කිරි කපන කාන්තාවකගේ රූපයත්, දළදා මාළිගාවේ රූපයත් ඇති මේ මුද්දර දෙක ඒකට හොඳ ම නිදසුනක්. හැබැයි බ්‍රිතාන්‍ය රජතුමාගේ රූපය සම්පූර්ණයෙන් ම මේවයින් අයින් වුණේ නැහැ. මේවයේ පැත්තකින් ජෝජ් රජතුමාගේ රූපය ඇති විදියෙන් ඒ බව තහවුරු වෙනවා.
ජෝජ් රජතුමා ඔටුන්න දරපු 1910 - 1935 කාලය ඇතුළේ ලංකාවේ වැදගත් ආණ්ඩුක්රම ප්‍රතිසංස්කරණ හතරක් සිද්ධවුණා. ඒ මැකලම් (1910), පළමුවෙනි මැනිං (1920), දෙවැනි මැනිං (1924), සහ ඩොනමෝර් (1931). ලංකාවේ පුද්ගලයන්වත් පාලනයට පත්වුණු මේ ආණ්ඩුක්රම ප්‍රතිසංස්කරණ, ඒ කාලේ මුද්‍රණය වුණු මුද්දරවල පෙනුම වෙනස් වෙන්න හේතු වෙන්න ඇති.
ජෝජ් රජතුමාගේ අවුරුදු 25ක රාජ්‍ය කාලය සැමරීම දීලා තිබුණේ 1935 මැයි 6 වෙනිදටයි. මෙන්න මේ වෙනුවෙන් ලංකාවෙත් සිහිවටන මුද්දර පෙළක් නිකුත් වුණා. ශත 6, 09, 20, හා 50 මිල ගණන්වලට අලෙවි වුණු මේ මුද්දර සැලකෙන්නේ ලංකාවේ මුල් ම සිහිවටන මුද්දර පෙළ විදියටයි.
4. හයවෙනි ජෝජ් රජ සමයේ නිකුත් වුණු මුද්දර
1935දී බ්‍රිතාන්‍ය රජකම හයවෙනි ජෝජ් රජතුමාට හිමිවුණා. පස්වෙනි ජෝජ් රජතුමාගේ අන්තිම කාලෙදී හැදුණු මුද්දරවල පෙනුම, මේ කාලෙදී නිකුත් වෙච්ච මුද්දරවලත් දැකගන්න පුළුවන්. ලංකාවේ දර්ශන, කර්මාන්ත මේවයිනුත් නිරූපණය වුණා. හයවෙනි ජෝජ් රජගේ උඩුකය රුවත් මේවයේ පැත්තකින් තිබුණා.
1937 අවුරුද්දේදී, ජෝජ් රජතුමා ධූරයේ වැඩ භාරගැනීම නිමිත්තෙන් සමරු මුද්දරයක් බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතවල නිර්මාණය වුණා. ලංකාවත් මේ වැඩේට දායක වුණේ ශත 6, 9 සහ 20 වටිනාකමෙන් යුතු මුද්දර පෙළක් නිකුත් කරලයි.
නිදහසෙන් පස්සේ බිහිවුණු මුද්දර
ලංකාවට නිදහස ලැබුණේ 1948දීනේ. මේ නිසා ම තවදුරටත් බ්‍රිතාන්‍ය රාජ්‍ය නායකයන්ගේ පින්තූර ලංකාවේ මුද්දරවල අඩංගු වුණේ නැහැ. අපට නිදහස ලැබුණු පෙබරවාරි හතරවෙනිදා සනිටුහන් කරන්නත් ශත හතරක මුද්දරයක් නිකුත් කෙරුණා.
"අපේ සංස්‌කෘතිය" නම් කෘතියේ සඳහන් අන්දමට සමාජයක ඇති දේ, කරන දේ, කියන දේ යන සියල්ල සංස්‌කෘතියක්‌ විග්‍රහ කර බැලීමෙන් සොයාගත හැකිය. බොහෝ විට විවිධ මුද්දර තුළින් චිත්‍ර නිරූපණය වෙයි. මෙවැන්නක්‌ උදාහරණයක්‌ ලෙස ගතහොත් එම මුද්දර සැලසුම් ශිල්පියාගේ අනන්‍යතාව අපට හඳුනාගත හැකිය. ඒ අයුරින්ම එම වාස්‌තු විෂය තුළින් අපේ සංස්කෘතික අනන්‍යතාව හඳුනාගත හැකිය. මෙපමණක්‌ නොව සමාජයක දියුණුව, පිරිහීම ගැන සෙවීමේදීත් එම රටේ සංස්‌කෘතිය විමසීම වැදගත් වෙයි.
කිසියම් ජාතියකට ආවේණික සංස්කෘතික ලක්‍ෂණ විමසා බැලීමේදී අධ්‍යයනය කළයුතු කරුණු නවයක්‌ ගැන කියවෙයි. ඒ අනුව,
1. පරිහරණය කළ දේවල්
2. කතා ව්‍යවහාරය
3. ජනතා හා මිත්‍යා විශ්වාස
4. විද්‍යාමය බුද්ධිය
5. කලා ශිල්ප
6. ගෘහ ජීවිතය හා සමාජය
7. ආර්ථික ක්‍රමය හා තත්ත්වය
8. පාලන ක්‍රමය
9.යුද්ධ ක්‍රම හා අවි ආයුධ
මෙම සියලු අංග විමසීම ජාතික සංස්කෘතික අනන්‍යතාව විමසීමක්‌ ද වෙයි. මුද්දරය රහස්‍ය ලියවිල්ලක්‌ මෙන්ම රටින් රට යන කුඩා දූතයෙක්‌ ද වෙයි. ඒ අනුව තැපැල් මුද්දරය හුදෙක්‌ වටිනාකම ගෙවූ බව සඳහන් කඩදාසි කැබැල්ලක්‌ම ද නොවෙයි. 1935 මැයි 01 දින නිකුත් කළ වී ජෝර්- රජුගේ ශීර්ෂය සහිත මුද්දර 11 කින් යුක්‌ත මුද්දර කට්‌ටලය තුළින් ශ්‍රී ලාංකික සංස්කෘතික වටිනාකම නිරූපණය කරන සංධිස්‌ථානයක්‌ සනිටුහන් කරයි. මෙරට ආර්ථිකයේ පැතිකඩ නිරූපණයේ ලෙස තේ, රබර්, පොල් වගා පිළිබඳ දර්ශන (තේ දලු නෙලීම ශත 09, පොල් වගාව ශත 20, රබර් කිරි කැපීම ශත 02) ඓතිහාසික ශ්‍රී විභූතිය පෙන්වන දළදා මාළිගය (ශත 25) ශ්‍රී පාදය (ශත 03) සහ ඇත්තු (ශත 50) පුරාණ වැවක්‌ (ශත 30) යනාදියෙන් බොහෝ කරුණු පැහැදිලි වෙයි. මින් පසු විCධු ජෙනරා- රජු සමයේ නිකුත් කළ මුද්දර 14 කින් යුත් කට්‌ටලය ද ඉහත දර්ශනවලට අමතරව අනුරාධපුර මුරගල් (රු. 2) සීගිsරිය (ශත 10) නිරූපණය කිරීම නිසා අපේ ඉතිහාසගත උරුමයක්‌ ලෙසටම කියාපෑ අවස්‌ථාවන් විය. මින් පසු 1947 නොවැ. 25 දින නව ආණ්ඩුක්රම ව්‍යවස්‌ථාව ක්‍රියාත්මක කිරීම වෙනුවෙන් නිකුත් කළ මුද්දර 4 තුළින් නැවත වරක්‌ දළදා මාළිගය (ශත 15) රුවන්වැලි සෑය (ශත 25) ශ්‍රී පාද කන්ද (ශත 10) සහ පාර්ලිමේන්තුව (ශත 06) මුද්දර වස්‌තු විෂයයක්‌ වීම රජුගේ ශීර්ෂය සහිත මුද්දර පෙළක අවසානය සනිටුහන් කරයි. එයට හේතුව සෝල්බරි ව්‍යවස්‌ථාව සමඟ අප රටට ස්‌වාධීනව ලැබීමයි.
1948 පෙබරවාරි 04 දින නිකුත් කළ සිංහ ධජය (ශත 04, 15) ඩී. එස්‌. සේනානායක මැතිතුමාගේ රුව (ශත 15, 25) මුද්දර තුළින් ජාතික අභිමානය පිළිබඳ සිහිවටනයක්‌ ගෙන දෙයි. මෙතෙක්‌ මුද්දරවල සටහන් වූ CEYLON යන්න සමඟ "ශ්‍රී ලංකා" යන්න ද සටහන් වීම අපේ ජයග්‍රහණයකි. එමෙන්ම මෙතෙක්‌ මුද්දර දිය සලකුණු ලෙස සී. ඩබ්. හෝ ඔටුන්න වෙනුවට "ශ්‍රී" අක්‍ෂරය සඳහන් වීම ද වැදගත්ය. මින් පසු නිකුත් කෙරුණු බොහෝ මුද්දර කිසියම් සැලැස්‌මකට අනුව ශ්‍රී ලාංකික අභිමානය මෙන්ම අනන්‍යතාව ද ප්‍රකාශ කෙරෙන සේ නිකුත් කිරීම් අධ්‍යයනය කළ යුතු ක්‍ෂේත්‍රයකි. මෙහිදී 1967 දක්වා විදේශීය මුද්දර නිකුත් කරන ආයතනයක්‌ නිකුත් කළ මුද්දර නිවේදනයත් 1967 සිට ශ්‍රී ලංකා මුද්දර කාර්යාංශය නිකුත් කළ මුද්දර නිවේදන පත්‍රිකාත් වඩාත් හොඳින් උපයෝගී කොටගත හැකියි. ශ්‍රී ලංකා මුද්දරවල සංස්‌කෘතිකමය අනන්‍යතාව සෙවීමට ශීර්ෂ 4 ක් යටතේ ගොනුකර ගැනීම අධ්‍යයන පහසුවක්‌ වෙයි.
I. කලා ශිල්ප හා පරිහරණය කළ දේවල්
II. විද්‍යාමය බුද්ධිය, අධ්‍යාපනය
III. ගෘහ ජීවිතය, සමාජය, ආගම
IV. ආර්ථිකය හා පාලන ක්‍රම
යන ක්‍ෂේත්‍ර යටතේ විග්‍රහ කළ හැකිය. මින් පළමු ක්‍ෂේත්‍රය ගතහොත් මේ අනුව ගොනු කළ හැකි විශාල මුද්දර නිකුත්ව ඇති බව කිව හැකියි. විවිධ සැමරුම් අවස්‌ථා අනුව අධ්‍යාපන සියවස සහ පුරා විද්‍යා සියවස (1969) අනුව නිකුත් කිරීම් කෞතුකාගාර සියවස අනුව නිකුත් කිරීම, විහාර බිතුසිතුවම් ආදිය සැමරුම් සිහිවටන ලෙස වැදගත් වේ. 1972 මැයි 22 ජනරජයක්‌ වීමේ තැන් සිට මුද්දරවල මෙතෙක්‌ තිබූ (CEYLON) යන්න ඉවත්ව "SRI LANKA" යන්න යෙදීම අපේ අනන්‍යතාව පිළිබඳ මෙතෙක්‌ පැවැති කඩඉම පුළුල්වීමක්‌ මෙතැන් සිට ලොව පුරා සිටින මුද්දර ලෝලීන් ඇතුළු බොහෝ අය යනුවෙන් විමසූ ප්‍රකාශය වෙනුවට ශ්‍රී ලංකා යනුවෙන් විමසීම කුඩා දිවයින මුතුඇටයක්‌ සේ ප්‍රචලිත වීමට හේතු විය. 1973 බිතුසිතුවම් මුද්දර, 1977 කෞතුකාගාර සියයට නිකුත් කළ මුද්දර සහ ඔටුන්න, සිංහාසනය රුව නිරූපිත මුද්දර අපේ ඉතිහාසය ගැන විමසීමට කිසිසේත් පොළඹවන විට සැක නැත. මීට පසු අවස්‌ථා කීපයකදීම 1976 න් පසුව මේ දක්වා සෑම වෙසක්‌ පොහොය දිනයක්‌ වෙනුවෙන්ම පුරාවිද්‍යාත්මක වටිනාකමින් යුත් බිතු සිතුවම් සහිත මුද්දර එකතු කිරීම බොහෝ දෙනෙක්‌ රුචිවෙති. එම මුද්දරවල මුහුණත වටිනාකම මෙන් දෙගුණ තෙගුණ කෞතුක වටිනාකම හිමිවීම තුළින් ඒ ගැන සිතාගත හැකිය. 1980 සිට නත්තල වෙනුවෙන් නිකුත් කළ මුද්දර ආගමික සහජීවන මෙන්ම අපේ චිත්‍ර කලාවේ වැදගත් අංග ද සිතා ගැනීමට ඉඩ සලසයි. මේ හැර විවිධ අවස්‌ථාවලදී ආගමික වශයෙන් අපමණ වෙහෙසක්‌ ඉටුකළ ජාතික මෙහෙවරක්‌ ඉටුකළ පුද්ගලයන්ගේ රුව රැගත් මුද්දර ඒ තොරතුරු සෙවීමට අප පොළඹවා 1982 තරුණ ක්‍රිස්‌තියානි සංගම් ශත සංවත්සරය වෙනුවෙන් (Y.M.C.A) රු. 2.50 නිකුත් කළ ප්‍රථම ත්‍රිකෝණ මුද්දරය ඉහළ වටිනාකමක් අත්කර ගන්නා මුද්දරයකි.
ආර්ථිකය හා පාලන ක්‍රම සම්බන්ධයෙන් සලකා බලන විට අවස්‌ථා කීපයකදීම ජගත් සහයෝගිතාව සහ කීර්තිධර දේශපාලකයන් රැසකගේ රුව රැගත් මුද්දර නිකුත් කිරීම වැදගත් ඒ වගේම ලෝක ජාතීන් අතර ද්විපාර්ශ්වික, බහුපාර්ශ්වික සහ සම්බන්ධතා පිළිබිඹු කරන මුද්දර ඉතා වැදගත් වේ.
1981 බ්‍රිතාන්‍ය රැජිනගේ චාරිකාව වෙනුවෙන් නිකුත් කළ මුද්දර 2001 ඇමරිකා ශ්‍රී ලංකා මිත්‍රත්වය වෙනුවෙන් නිකුත් කළ මුද්දරය සාක්‌ සමුළුව වෙනුවෙන් නිකුත් කළ මුද්දර, පොදුරාජ්‍ය මණ්‌ඩලීය සමුළුවෙන් නිකුත් කළ මුද්දර මේ අනුව වැදගත් වේ.
සමස්‌තයක්‌ ලෙස ගෙන බලන විට අවස්‌ථා ගණනාවකදී දළදා මාළිගය, දළදා පෙරහැර, රාජා ඇතා, උඩරට නැටුම්, සරසන ලද හස්‌තියා ආදිය තුළින් මෙන්ම විහාර බිතු සිතුවම් තුළිනුත් ශ්‍රී ලංකාවේ සිතියම සහිත මුද්දර තුළිනුත් සෑම අවස්‌ථාවකදීම බෞද්ධ සංස්‌කෘතිය, ශ්‍රී ලාංකික බව ලොව පුරා ගෙනයැමට මේ පුංචි දූතයා සමත්ව ඇත. ශ්‍රී ලංකා මුද්දර විධිමත්ව එකතු කළ යුත්තේ මේ ගැන ද යම් තරමකට හෝ මුද්දර නාමාවලියක්‌, මුද්දර සඟරා ආශ්‍රිත විග්‍රහ ආදිය පිටුවහල් කර ගත්තේ මුද්දර එකතු කරන අයෙකුට අප රටේ සංස්කෘතික අනන්‍යතාව ආදී දැනුමක්‌ අවබෝධයක්‌ මෙන්ම යම් දිනක ආර්ථිකමය ප්‍රතිලාභයක්‌ හිමිකර ගැනීමට ලැබීම ද වාසනාවකි. එම මුදල් පැත්ත ගැන සිතීමකින් තොරව ශ්‍රී ලංකාව ගැන වෙනත් රටවල් ගැන ද තොරතුරු සෙවීමේ දැනුම අවබෝධය, විනෝදය මුල්කොටගෙන මෙයට පෙළඹෙන්නා සැබෑ ප්‍රතිලාභය හිමිකර ගනියි.
මුද්දර රැස් කිරීම ආරම්භ කළ හැක්කේ කෙසේද?
ඔබට පහසු ආකාරයෙන් මුද්දර රැස් කිරීම ආරම්භ කරන්න පුළුවන්.
ප්රධාන වශයෙන් එය මේ අයුරින් බෙදා දැක්විය හැකිය.
1. අවලංගු කළ මුද්දර එකතු කිරීම
2. මුද්‍රිත තත්ත්වයේ මුද්දර එකතු කිරීම
3. මුල් දින කවර එකතු කිරීම
4. සිහිවටන පත්‍රිකා එකතු කිරීම
මුද්දර එකතු කිරීමේදී සැලකිය යුතු කරුණු
1. නැමුණු, ඉරුණු, පළුදුවුණු හෝ පිටුපස පතුරු ගැලවුණු මුද්දර එකතු නොකරන්න.
2. මුද්දර දැති ඉතා හොඳින් තිබෙන ඒවා පමණක් තෝරාගන්න.
3. ඉතා හොඳින් පිරිසිදුව මධ්‍යගතව සටහන් වුණු මුද්‍රාව ඇති මුද්දර පමණක් තෝරාගන්න.
4. තෝරාගත් මුද්දර ගම් කඩදාසි කැබලි (හින්ජර්ස්‌) වලින් සුරැකුම් පොතේ (ඇල්බමයේ) රඳවන්න. නම් හෝ රටවල් අනුව.
5. මුද්දර එකතු කිරීම ඵලදායී ආයෝජනයකි.
මුද්දර අලවන පොත
අපි exercise පොතක මේ මුද්දර ඇලෙව්වට මේකටම විශේෂයෙන් හදපු පොත් තියෙනවා. ebay එකෙන් නං මේ stockbooks මිලදී ගන්න
පුළුවන්.
