මගීන්ට නවාතැන් දුන් පුරාණ අම්බලම්
අම්බලම් ගොඩනැංවීම, උතුම් පුණකර්මයක්‌ සේ පුරාණ සමාජයේ සැලකුණා. පිං පතා
බුදුගෙවල් හා දාගබ් ඉදි කරන්නාක්‌ මෙන් ම, මහජන යහපත පතා ගම්වැසියන් එක්
වී අම්බලම් පිහිටුවූවා. අම්බලමක් ඉදිකළේ මාර්ගයක් අද්දර මගීන්ට පහසු තැනක
යි. කොළඹ මහනුවර මාර්ගයේ මාවනැල්ල මංගලගම අම්බලම මෙන් ම කඩුගන්නාව කන්දේ
අම්බලමත් එවැනි අපි නිතර දකින අම්බලම් දෙකක්. අම්බලම නිර්මාණය කිරීම පහසු
කාර්යයක්‌ වුණේ නැහැ. දිගුකලක් පවතින ලෙස ශක්තිමත් දැවවලින් තමයි මේවා
හැදුවේ. අම්බලම් ඉදිකිරීමට කළුගල් ද යොදා ගත්තා. දැන් අපි දුම්බර අම්බලම්
කිහිපයක ගිමන් හරින්නට යමු.
මහනුවර තැන්නෙකුඹුර පාලමෙන් එපිට පිහිටි මහවැලි ගංගාවෙන් එගොඩ පෙදෙස උඩරට රාජධානි කාලෙදි හැඳින්වුණේ දුම්බර රට කියලයි. දුම්බර ප්
රදේශය මහනුවර නගරයට වඩා උසින් වැඩි බෑවුම් සහිත පළාතක් නිසා ඒ පළාතේ සිට මහනුවර ඇතුළු පෙදෙස්වලට යාමේ දී මගීන්ට නිතර විවේක ගනිමින් ගමන් කරන්නට සිදු වුණා. මේ නිසා පාතදුම්බර මෙන් ම උඩදුම්බරත් පුරාණයේ අම්බලම් බහුල ව ඉදිකර තිබුණා. අතරමග රෑ බෝ වුණොත් නිදාගැනීමටත් මේ අම්බලම් භාවිත කළා. ඒ අතරින් අම්බලම්
රාශියක් අදටත් දැකගත හැකි යි. මේ සමහර අම්බලම් පුරාවිද්
යා ස්මාරක ලෙසත් නම්කර තිබෙනවා.
කරගහගෙදර අම්බලම පුරා විද්‍යා ආරක්ෂක ස්මාරකයක් ලෙස පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ප්‍රකාශයට පත්කර ඇත.මෙම අම්බලමෙහි ඇති එක් දැව කඳක 1837 ලෙස සටහන් කර ඇත. එබැවින් මෙම අම්බලම 1837 වසරේදී හෝ එයට පෙර නිර්මාණය කර ඇති බව අනුමාන කල හැක. මෙම අම්බලම නිර්මාණය කර ඇත්තේ විශාල ගෝලාකාර ගල් කුටිටි හතරක් මත වීම විශේෂත්වයකි.දැවයෙන් නිර්මාණය කර ඇති මෙහි වහල උළු සෙවිලි කර දැව කඳක් සම්බන්ධ කිරිම සඳහා දැවයෙන් නිර්මිත ඇණ යොදාගෙන ඇත.
අම්බලම ඇතුලත දෙපා තැබීමට යැයි සිතිය හැකි කුඩා දැව කඳන් හතරක් ඇති අතර අම්බලම වටා ඇති දැව කණු 17ක් මගින් වහලයට සම්බන්ධ වේ. අම්බලමට ඇතුලුවීම සඳහා දැවයෙන් නිර්මිත පියගැටපෙළක්ද තිබෙන අතර එය පසුකාලීනව නිර්මාණය කර ඇති බව පෙනී යයි.
කරල්ලියද්ද අම්බලම
අම්බලම පිහිටා තිබෙන්නේ මහනුවර තෙල්දෙණිය ප්‍රදේශයේ කරල්ලියද්ද ගමේ. තෙල්දෙණිය ලංගම ඩිපෝව අසල සිට මීටර් 500ක් දුරින් අම්බලම දැකගත හැකි යි. පුරාවිද්‍යා
ස්මාරකයක වන මේ අම්බලම අවට පසුකාලීන ව නිවාස ඉදිකිරීම නිසා එය පිහිටා
තිබෙන්නේ පුද්ගලික ඉඩමක් ඇතුළේ නිවාසවලින් වටවුණු පරිසරයක යි.
අම්බලම
පිහිටුවා ඇති කළුගල් අත්තිවාරම අඩි එකහමාරක් පමණ උස යි. එය මත උසින්
අඩු ගල් 4ක් මත විශාල ලී කඳන් 4ක් දමා තමයි අම්බලමේ පියස්ස තනා තිබෙන්නේ.
මෙසේ ගල් මත දැව කණු පිහිටුවා ඇත්තේ වේයන්ගෙන් ආරක්ෂා වීමට යි. හිඳ ගැනීමට
ඇත්තේත් මෙම ලී කඳන්ම යි. අම්බලමේ සතර කොනෙන් නැගෙන ලී කුලුනු 4ක් මත
වහලය රඳා තිබෙනවා. සතරැස් ලෙස ආරම්භ වන මෙම කණු ස්ථාන දෙකක දී ෂඩස්‍රාකාර හැඩයක් ගන්නවා. මෙහි කණුවල කැටයම් දැකගැනීමට නම් නැහැ. පියස්සට පෙතිඋළු සෙවිලි කර තිබෙනවා.
පුටුහපුව අම්බලම
තෙල්දෙණිය මැද දුම්බර ප්‍රදේශයේ
තිබෙන කුඩා නගරයක් වන පුටුහපුව පාරවල් පහක් හමුවන හන්දියක්. එහි අඩි 4ක්
උස වේදිකාවක් මත පාර අද්දර ම අම්බලම ඉදිකර තිබෙනවා. මෙය මගීන්ට පුවපහසුව
සිටීමට තරම් ඉඩකඩ සහිත යි. අම්බලම ඉදි කර තිබෙන්නේ කළුගලින් බැඳි කණු සහිත ව
යි. කළුගල් කණු 10ක් මත මෙහි පිටත බිත්ති අතර තනා තිබෙන අතර අම්බලම මැද
කණු හතරක් සහිත යි.
පියස්ස තනා ඇත්තේ මේ කණු ආධාර කරගෙනයි. පියස්සේ
කොටසක සිංහල උළුත් තවත් කොටසක් රටඋළුත් සෙවිලි කර තිබෙනවා. හගුරන්කෙත
අම්බලමේ පියස්ස ද මෙයට සමාන යි. මෙහි තිබෙන කොට බිත්ති මගීන්ට හිඳ ගැනීමට
ආසන වශයෙන් ද භාවිත කළ හැකි යි. මෑතක දී මේ අම්බලම පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මගින් සංරක්ෂණය කර තිබෙනවා.
සිරිමල්වත්ත අම්බලම
කුඩා
නගරයක් වන සිරිමල්වත්තට මහනුවර සිට තැන්නෙකුඹුර මාර්ගයේ බූවැලිකඩ
හන්දියෙන් ලේවැල්ල පාලම පසුකොට දකුණට දිවෙන පාරේ ගමන් කළ යුතුයි. ජනප්‍රවාද පවසන්නේ ශ්‍රී වික්‍රම රජසිංහ රජ කාලයේ ප්‍රාදේශීය ප්‍රධානියකු මෙහි පිහිටි අම්බලම ඉදිකරවූ බවයි.
පසුකාලීන ව කළ ප්‍රතිසංස්කරණ නිසා අද වනවිට මෙහි මුල් ස්වරූපය වෙනස් වී තිබෙනවා. ශේෂ වී ඇති දැව කුලුනුවල උඩරට සම්ප්‍රදායේ
කැටයම් දැකගත හැකි යි. අම්බලම මැද අසුන් ගැනීමට තැනූ උස් පඩි වැනි ආසන
තිබෙනවා.වහලය තනා ඇත්තේ කුලුනු 13ක් මත යි. කුලුනු පේකඩ කලාත්මක කැටයම්
සහිත යි.
කෙන්ගල්ල අම්බලම
මහනුවර
පල්ලෙකැලේ හරහා දිගන වෙත ගමන් කිරීමේදී හමුවන කෙන්ගල්ල කුඩා නගරයේ බස්
නැවතුම්පල අසල ජනාකීර්ණ තැනක පිහිටා තිබෙන අම්බලමක්. තමිල්නාඩුවේ තන්ජූර්
හී සිට පැමිණි දෙමළ වගාකරුවකු වන කේ. වයිතිලිංගම් 1907 වර්ෂයේ දී මෙම
අම්බලම ඉදිකළ බව එහි ගල්කණුවල සිංහල, ඉංග්‍රිසි
සහ දෙමළ භාෂාවලින් කොටා තිබෙනවා. විශේෂත්වය නම් ඒ වගාකරුවා 1739 සිය 1815
දක්වා මහනුවර රාජධානිය පාලනය කළ නායක්කර් රාජ වංශිකයන්ගේ ඥාති පරපුරකට
සම්බන්ධ බව පැවසීමයි.
 |
| පුටුහපුව අම්බලම |
මෙය තරමක් විශාල අම්බලමක්. වෙළෙන්දන්ට විවේක
ගැනීමට මෙය ඉදි කළ බවයි පැවසෙන්නේ. ගල් කුලුනු ආධාරයෙන් ඉදිකොට ඇති
අම්බලමේ වහලයට රට උළු සෙවිලි කොට තිබෙන්නේ පසුකාලීන ප්‍රතිසංස්කරණවල
දී විය හැකියි. අම්බලම කාමර දෙකකින් සමන්විත ව තිබූ බව පැවසෙනවා. එක්
කාමරයක් පුරුෂ පාර්ශවය උදෙසාත්, අනෙක් කාමරය කාන්තා පාර්ශවය උදෙසාත් ඉදි
කොට තිබෙන්නට ඇතැයි විශ්වාස කෙරෙනවා. |
| තෙල්දෙණිය ප්‍රදේශයේ කෙන්ගල්ල අම්බලම |
මහනුවර උඩුදුම්බර ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ තමයි මේ අම්බලම පිහිටා ඇත්තේ. අම්බලම මහනුවර යුගයේ දී ඉදිකරන ලද්දක් ලෙස සැලකෙනවා. මහනුවර තාලේ ගෘහනිර්මාණාත්මක ලක්ෂණ හා දැව කැටයම් මෙහි දැකගැනීමට පුළුවන්. මහනුවර මහියංගණය මාර්ගයේ හුන්නස්ගිරිය නගරයෙන් හැරී නුගේතැන්න හරහා කිලෝ මීටර් 5ක පමණ දුරක් පැමිණීමෙන් කෙවුල්ගමට ළඟාවිය හැකි යි. කඳු බෑවුමේ සුන්දර වෙල් යායක් අසබඩ තුරුගොමු සමීපයක පිහිටි මේ දැව නිර්මාණය පුරාවිද්‍යා ස්මාරකයක්.
 |
| කෙවුල්ගම අම්බලම |
මැටි හා සක්කගල් භාවිතයෙන් පිහිටි පොළොවේ සිට ඉහළට එසවෙන ලෙසින් සකස් කළ පාදමක් මත තමයි අම්බලමේ දැව සැකිල්ල පිහිටුවා තිබෙන්නේ. විශාල දැව කඳන් හතරක් කට්ට කපා ඒ මත කුඩුම්බි කපා ඉහළට එසවෙන කැටයම් සහිත කණු හතරක් සවිකර ඒ මත දැව රාමුවක් ඉහළින් සවිකර පියස්ස තනා තිබෙනවා. පියස්ස සහිත දැව රාමුවේ සෑම කෙළවරක් ම පහළට එල්ලෙන නෙලුම් මල් හැඩැති පේකඩ නිර්මාණ දැකගත හැකි යි. පියස්සට සිංහල උළු සෙවිලි කර තිබෙනවා. වහලය පල හතරකින් යුක්ත යි. පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මෑතකදී මේ අම්බලම සංරක්ෂණය කර තිබෙනවා. කෙවුල්ගම සිට කිලෝ මීටරයක පමණ දුරකින් පිහිටි ගනේවෙල ද තවත් අම්බලමක් පිහිටා තිබෙනවා.
මේ අම්බලමත් උඩුදුම්බර ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ පිහිටා තිබෙන තවත් දැව නිර්මාණයක්. මෙයත් කෙවුල්ගම අම්බලමට තරමක් සමාන යි. මහනුවර මහියංගණය මාර්ගයේ කළුන්තැන්න 7 කණුව අසලින් හැරී පැමිණි විට පිටවල ගම්මානයට අපිට ළඟාවිය හැකි යි. පිටවල රජ මහා විහාරය අසල අම්බලම පිහිටා තිබෙනවා. අම්බලම ඉදිකර තිබෙන්නේ ද කළුගලින් කළ පදනමක් මත යි. මැටි හා සක්කගල්වලින් තමයි පාදම සකස් කර ඇත්තේ.
දැව කඳන් 4 කින් කළ රාමුවක් මත කණු සිටුවා කණු හතරක් මත තැනූ දැව රාමුවක වහලය සකස් කර තිබෙනවා. මේ අම්බලම අදින් වසර 150 කට පෙර ඉදිකළ බව පැවසෙනවා. දැව කණුවල මැද සරල කැටයම් කොටා තිබෙනු දැකගත හැකි යි.
කටුගස්තොටින් කිලෝ මීටර් 8ක් දුරින් පිහිටි මැදවල සිට මඳ දුරකින් අමුණුගම පිහිටා තිබෙනවා. මේ අම්බලම අවුරුදු 100කට පෙර තනා ඇති බව පේනවා. දිගන, තෙල්දෙණිය, මැණික්හින්න සහ කුණ්ඩසාලේ සිට මහනුවරට යන මගීන් මේ අම්බලම භාවිත කර තිබෙනවා. ගඩොලින් බැඳි කොට බිත්ති සහිත ව ඉදිකර ඇති මෙහි කුලුනු හතරක් මත පියස්ස තනා තිබෙනවා. පියස්සට සෙවිලි කර ඇත්තේ සිංහල උළුයි.
දිගන හන්දියේ සිට වික්ටෝරියා ජලාශ මාවතේ කිලෝ මීටර් එකහමාරක් දුරින් පිහිටි ගලින් බැඳි අම්බලමක්. දුන්හින්න ග්‍රාමීය රෝහල අසල මෙය පිහිටා තිබෙනවා. කනගාටුවට කරුණ නම් මෙහි ගල් කුලුනු බොහෝමයක් අවට නිවාස තැනීමට ගෙන ගොස් ඇති නිසා දැන් අතුරුදහන් ව තිබීම යි.
මූලාශ්‍ර : අම්බලම හා සමාජය : ශ්‍රී ලංකාවේ පුරාණ පිළිබඳ ඓතිහාසික හා පුරාවිද්‍යාත්මක පර්යේෂණයක්-රෝහිත දසනායක
 |
| මාතලේ වෙල මැද අම්බලම |
 |
|
මලගමන්දෙනිය අම්බලම
|
 |
| පනාවිටිය අමිබලම |
 |
| නාරම්මල අම්බලම |
 |
| දවුලගල අම්බලම |
 |
|
අඹගහපිටිය අම්බලම
|
 |
| ඇම්බැක්ක අම්බලම |
ලංකාවේ දැනට පවතින පුරාණ අම්බලම්
ඇම්බැක්ක අම්බලම
මංගලගම අම්බලම
අප්පල්ලගොඩ අම්බලම
කන්දේවෙල අම්බලම
උඩුවෙල උඩගම අම්බලම
කරගහගෙදර අම්බලම
උඩුනුවර - හේන්දෙණිය අම්බලම
මීපේ අම්බලම
අැටම්පිටිය අම්බලම
ගිරුවා අම්බලම
රුකුලා අම්බලම
ගොඩමුණේ අම්බලම
මැදගම අම්බලම
උඩුවෙල ගිණිහිරිය අම්බලම
හඟුරන්කෙත අම්බලම
කෙන්ගල්ල අම්බලම
දීවිල්ල අම්බලම
කැටවල අම්බලම
දවුලගල අම්බලම
ජුබිලි අම්බලම
පුටුපාගල අම්බලම
ගොඩමුන්න අම්බලම
හේවා විස්ස අම්බලම
දූල්වල වෙල මැද අම්බලම
මාකඩවර අම්බලම
ඇවරියවල අම්බලම
කිරිඔරුව අම්බලම
කඩුගන්නාව අම්බලම
පනාවිටිය අම්බලම
මාරස්සන අම්බලම
ඇල්ලවත් ඔය අම්බලම
දෙහල්කඩ අම්බලම
බෝතලේ වෙල මැද අම්බලම
කෝට්ටේ ගල් අම්බලම
ගල්කොත අම්බලම
