වික්‍රම සෙනෙවිරත්න නැමති බාලදක්ෂයා

වික්‍රම සෙනෙවිරත්න යනු ප්‍රසිද්ධ නාට්‍ය කලාවේදියෙකි. රංගන ශිල්පීයෙකි. ඔහු වරෙක කොළඹ නාලන්දා විද්‍යාලයයේ ගණිත ගුරුවරයා ද විය. වික්‍රම සෙනෙවිරත්න මහතා සහ ඔහුගේ වැඩිමල් සොයුරු නාලන්දයේ බාලදක්ෂ ආචාර්ය වරු වූහ.

හෙළ බසෙහි ප‍්‍රගමනය වෙනුවෙන් සාහිත්‍ය හා කලා කෙත් අස්වැද්දූ නාලන්දීය ඇදුරු සමූහයා අතර ගුණදාස අමරසේකර, හිටපු අධ්‍යාපන ඇමති ඊරියගොල්ල, කරුණාරත්න අබේසේකර, මිණිවන් පී. තිලකරත්න, සුගතමුණි ඥානසිරි, මහැදුරු කේ. එන්. ඕ. ධර්මදාස, හෙන්රි ජයසේන, යූ. එස්. එස්. පෙරේරා (සිරි අයියා), පණීභාරත, ලයනල් අල්ගම, සෝමලතා සුබසිංහ, දිලිප් රෝහණ, එඞ්වඞ් ජයකොඩි මෙන්ම වික‍්‍රම සෙනෙවිරත්න ද වේ.

කුමාරතුංග මුනිදාසයන්ගේ 'හත්පන' කතාව අැසුරින් නිර්මාණය කෙරුණු ජනප්‍රිය රූපවාහිනී නාට්‍යයෙහි රංගනයෙන් දායක වූ ඔහුගේ කිරිහාමි චරිතය 80 දශකයේ මෙරට කා අතරත් ජනප්රියත්වයට පත් වූවෙකි. ඔහු ලී පදක්කම්ධාරී බාලදක්ෂ නායකයෙකු ද වේ.

සෝමලතා සුබසිංහ මහත්මිය සමගේ නාට්‍ය කණ්ඩායමේ නිත්‍ය සාමාජිකයෙකු වූ වික්‍රම සෙනවිරත්න වේදිකාවේ පරිනත ශිල්පීයෙකු බවට පත්වේ. විකෘති, නිළියන්ට අපලයි, ආවෝ ගියෝ, මිට නැති කුඩ වැනි වේදිකා නාට්‍ය රැසකට දායකවීමට හැකිවිය. චාන්දනී සෙනෙවිරත්න, නිල්මිණි සිගේරා, ප්‍රසාද් සූරියආරච්චි, ලලනි පුෂ්පමාලා, මල්කාන්ති ජයසිංහ, කෞෂල්‍යා ප්‍රනාන්දු, සංජීව දිසානායාක, ලාල් සිල්වා, අනුර වීරතුංග, භද්‍රා නන්දනී, නයනා හෙට්ටිආරච්චි, හේමක ඩයස් අාදීන් සමකාලීන නාට්‍ය සගයන් විය.

1996 නොවැම්බර් 23 තිරගත වූ අමාන්තය, චිත්‍රපටය අැතුලු චිත්‍රපට රැසකට රංගන ශිල්පීයෙකු ලෙස රංගනයෙන් දායක වී තිබේ. 1997 ජනවාරි 17 තිරගත වූ ඇගේ වෛරය II චිත්‍රපටයෙහි වික්‍රම සෙනෙවිරත්න විසින් සංස්කරණ සහාය දක්වා අැත.

සංස්‌කෘතික හා කලා කටයුතු අමාත්‍ය ටී. බි. ඒකනායක මහතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පැවති 2014 වර්ෂයේ කලා භූෂණ සම්මාන ප්‍රදානයෙදී රංගය වෙනුවෙන් කළ මෙහෙවර වෙනුවෙන් වික්‍රම සෙනෙවිරත්ට ද කලා භූෂණ සම්මානය හිමිවිය.

-------------------

මා කුඩා ළමයකුව සිටි මීට වසර කිහිපයකට ඉහත ඔහුව මට පළමුවෙන්ම මුණ ගැසුණේ රූපවාහිනියේදි. ඒ ‘හත් පණ’ ටෙලි නාට්‍යයේ ‘කිරිහාමි’ගේ චරිතය ඔස්සේ. එකල බොහෝ ආශාවෙන් අප නැරැඹූ මේ ටෙලි නාට්‍ය මාලාව ළමා, වැඩිහිටි සියල්ලන්ගේම ආදරය දිනා ගත්තක්. කලකට පසුව මා ඔහුව යළිත් වරක් මුණ ගැසුණා. ඒ අප පුවත්පතට ලිපියක් ලිවීම සඳහා. කලකට ඉහත අප දුටු ඔහුගේ සිනහව මුවෙන් ගිලිහී ඇති බවක් මට හැඟී ගියේ ඉබේටම වගේ. ඒ සිතුවිල්ල සැබෑවක් දැයි විමසනු රිසියෙනුයි මා විමසිල්ලෙන් ඔහු දෙසම බලා සිටියේ.

 

“පසුගිය දවස්වල අපේ අම්මා නැතිවුණා. ඒ කියන්නේ මේ වසරේ මැයි 23 වැනිදා. ඇගේ වයස අවුරුදු එකසිය දෙකක්. ”

එවිට නම් පෙර ඔහුගේ මුහුණේ පෙනෙන නොපෙනෙන අයුරෙන් රැඳී තිබුණු දුක් සහගත බවේ සිහින් රේඛාව පැහැදිලි ලෙසම විද්‍යමාන වුණා. අප සමඟ පැවතුණු කතාබහේ දි ඔහු මව පිළිබඳ සිත පතුලේ සැඟවුණු අතීතය පිළිබඳ හෙළි කළේ එකින් එක.

මලවි ආච්චි නිමල්හාමි කියන්නේ මගේ අම්මා. නිමල් හාමි ඉපදුණේ 1914 හය වැනි මාසයේ 12 වැනිදා ඇල්පිටියට තරමක් නුදුරුව පිහිටිය අම්බන ග්‍රාමයේ මහම්මාගේ දූවේ. ඒ නිවසේ ඉඳලා තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමියන් අවසන් වරට සිටියා යැයි සැළකෙන ඉඳුරුගල ලෙනට තිබුණේ මීටර් එකසිය පනහක දුරක්. රාහුල හිමියන්ට ඒ කාලයේ උපස්ථාන කළේ ඒ මහම්මාගේ දූවේ මුතුන් මිත්තන්. ඈ පැවත ගෙන ආවෙත් ඒ පරම්පරාවෙන්. නිමල් හාමි විවාහ වුණේ ජේමිස් වික්‍රම සෙනෙවිරත්නත් එක්ක. තාත්තා තල්ගස්වල තේ කර්මාන්ත ශාලාවේ ටී මේකර් විදියට සේවය කළත් භාෂා තුනම දැනගෙන සිටියා. ඔවුන්ට සිටියේ දරුවොම හත්දෙනෙක්. පළමු වැන්නා චන්ද්‍රෙස්න. දෙවැන්නී ගුණවතී. තුන්වැන්නා සද්ධාරත්න. සිව් වැන්නා සිරිපාල. පස්වැන්නා බුද්ධදාස. සය වැන්නී සෝමාවතී. බඩ පිස්සා වුණේ මම.

මම ඉපදිලා මාස හයක් ගිය තැන මගේ තාත්තා අප අතැර යන්නේ අම්මාගේ කර මතට මුළු පවුලේම බර පටවමින්. ඒ 1952 පෙබරවාරි 03 වැනිදා. එතැන් පටන් අම්මා දන්න දහිරිය දැම්මේ දරුවෝ ටික ලොකු මහත් කරන්න. එහි ප්‍රතිපල ඈ මියයන විටත් භුක්ති වින්ඳා. ඒ තමන්ගේ දරුවන් සමාජයට වැදගත් පුර වැසියන් කිරීමෙන්. ඒ නිසා ඈ මිය ගියේ බොහොම සතුටින්.

ජීවත්ව ඉන්න කාලයේ ඈ කොයිතරම් යහපත් ගෘහිණියක් වුණා ද කිව්වොත් මට මතකයි කිසිම දවසක ඈ බිත්තරවත්, මස්වත් කටකට ගත්තේ නැහැ. එළවළුත් සමඟ පමණයි ආහාරයට ගත්තේ. හතර පෝයටම සිල් ගත්තා. තාත්තා පිළිබඳ මගේ මතකයක් නොමැති වුණත් ඔහුගේ මරණයත් සමඟ බැඳුණු කතාවක් අද වනතුරුත් මගේ මතකයේ රැව් දෙන්නේ නිතැතින්.

එතකොට මට වයස මාස හයක්. තාත්තා හිටියේ ගාල්ල මහමෝදර ඉස්පිරිතාලේ. සැත්කමක් කරන්න එහි ඇතුළත් කළ ඔහුව බලන්න යන්න අම්මා සුදානම් වුණේ ලහි ලහියේ. මාවත් වඩාගෙන නියාගම ඉඳලා ඇතුමලේට ආව අම්මා බස් රථයට නැග්ගේ බලාපොරොත්තු රැසක් හිතේ පුරවගෙන. ගාල්ලෙන් බැහැලා රෝගින් බලන්න යන්න කාලය තිබුණ නිසා ඈ ඉදිරිපස පෙනෙන මුහුදු වෙරළට ගියා. තමන්ගේ පා සිප ගනිමින් එහා මෙහා යන රළ දෙස ඈ බලාගෙන සිටියේ ස්ථීර අධිෂ්ඨානයෙන්.

“ අම්බන අක්කේ මහත්තයා උදේ නැතිවුණා. ”

ඇගේ ඒ අධිෂ්ඨානය බිඳීලා යන්න වැඩි වෙලාවක් ගියේ නැහැ. ඈව සිහිසන් වුණේ සැනෙන්. ඈ අත හිටිය මාවත් බිමට වැටුණා පමණක් නොවෙයි රැල්ලක් පැමිණ වසා ගත්තා. ඒ අවට සිටිය අය අම්මාවත්, මාවත් අල්ල ගත්තේ කෑ ගසමින්. සිහිය ආවට පස්සේ ඈ මාවත් අරගෙන තාත්තාව අවසන් වරට බලලා ගෙදර ආවේ දුක් ගොන්නක් හිතේ පුරවගෙන. මේ කාලයේ සිද්ධ වුණු මේ සිද්ධිය ගැන හාන් කවිසියක් එදා මා දන්නේ නැති වුණත්, පසු කාලයේ ඒ ගැන දැන ගන්න ලැබුණා. එවිට නම් ඒ පිළිබඳ මගේ සිතට රැගෙන එන්නේ වේදනාවක්.

මේ සිද්ධිය වනවිට නම් මා සිටියේ තුනේ පන්තියේ. පවුලේ බලයා වුණු නිසාමදෝ නිතරම අම්මා ළඟින්ම සිටිමේ වාසනාව උදාවුණේ මට. ඇයයි, මමයි හරියට ඉදිකටුවයි නූලයි වගේ. අම්මා ගෙදර අයට කන්න අවශ්‍ය බඩු ගේන්න පුරුදු වෙලා සිටියේ සති පොළෙන්. තල්ගස්වල සෑම සතියකම බදාදා පැවැත්වුණු මේ පොළට යන ගමනට අම්මා මාවත් එක්කර ගත්තේ බොහොම කැමැත්තෙන්. ඕවිටි, බඩවැටි උඩින් සැතපුම් දෙකක් ගියපසු හමුවන පොළ කියන්නේ විජ්ජා පෙට්ටියක්. මේ විජ්ජා පෙට්ටියේ එකිනෙකා ළඟට යන අම්මා එළවළු මිලදි ගන්නේ සීරුවෙන්. රු. 2.50ක එළවළුවලට අමතරව සිනී පොල්කොහු මිලදී ගන්නට ඈ මා අත සත 50ක් තියන්නේ හැමදාම පුරුද්දට වගේ. රටක් රාජ්ජයක් ලද්දෙක් වගේ අතමිට මොලව ගන්න මා ඒ මුදල අරන් බොම්බයි මොටයි විකුණණ මාමා ළඟට දුවන්නේ ඒවා මිලදි ගන්ට. ඒකත් අරන් ආපසු එන ගමනේදි කකා එන දුර ගමන මට නොදැනෙන්නේ අම්මාගේ කතා පෙට්ටිය නිසා. ඒ වගේ දවසක් අම්මා පොළට යන්න පිටත් වුණේ මම නැතිව . ඒ මම ඉස්කෝලේ ගිහින් ආව ගමන් නිසා.“ ඔය අද ඉන්න පුතේ. ඔයාට මහන්සිනේ. ”අම්මා පිටත් වෙලා ටික වෙලාවකින් මමත් යන්න පිටත් වුණේ ගෙදර කාටවත් නොකියම. මම ඇති තරම් වේගෙන් දිව්වා. ඒ අම්මා මඟ හැරෙයි කියලා බයේ. ඈත ඈ යන බව පෙනෙන නිසා මගේ දිවිල්ල අඩු වුණා. ඒත් සමඟම අම්මා පසුපස බැලුවේ පුරුද්දට වගේ. මාව දැක්ක අම්මා ඔළුවේ අත තියා ගත්තේ මගේ පැමිණීම බලාපොරොත්තු නූන නිසා. ඈට ළං වුණු මා දෙස ඈ විමසුම් බැල්මක් හෙළුවා.

“ ඔය කලිසම කොහොමද පාරේ ඇදන් යන්නේ ? ”

මගේ කලිසම් කෙටිය කිළිටි බව අම්මා දකින්නේ අහම්බයෙන්. අතරමඟ නතර වන ඈ කලිසම හෝඳලා ගලක් උඩ වනන්නේ ඉක්මනට වේලෙන්ට. අඩ හෝරාවක් පමණ කලිසම වේලෙනතුරු සිටින ඈ මට ඒක අන්ඳ ගෙන පොළට යන්නේ සුපුරුදු විදියට.

ඒ හරියටම මම ඕලෙවල් පාස්වුණු දවස. විභාගේ පාස්බව දැන ගත්තට පස්සේ මගේ හිතේ මල් හතක් පිපුණා වගේ. මට වඩා මේ ගැන සතුටට පත් වෙන්නේ අම්මා වග රහසක් නොවෙයි. බොහොම අපූරුවට මේ ඇවිත තිබෙන්නේ ඈ දුක් විඳලා උගන්වන්න ගත්ත මහන්සියේ ප්‍රතිඵල. මම එදා ගෙදර ආවේ කොහොමද කියල මට අද වනතුරුත් මතක නැහැ. මම නැවතුණේ අම්මාව අසල. ඈ හිටියේ තේ දළුත් එක්ක ඔට්ටු වෙන ගමන්.

“ අම්මේ මම විභාගේ පාස් ”මව කලකට ඉහතදී

මට කියැවුණා නොවෙයි කෑ ගැසුණා.

“ හ්ම්…..”

මගේ දෙස එක්වරක් බලලා ඈ කිව්වේ එපමණයි. මගේ සිතට ආවේ තරහක්.

“ මම විභාගේ පාස් වුණාට අම්මට කිසිම ගණනක් වත් නැහැ. ” මම මටම කොඳු ගත්තා. ඒ විතරක් නොවෙයි මගේ සිතට දැනුණේ දැඩි දුකක්. ගෙදරට ආවේ අම්මත් එක්ක ඇතිවුණු පුංචි තරහක් සිතේ මෝදුවේගෙන එද්දි. ටික වෙලාවයි ගියේ. දළු කඩන අය ගෙදරට ආවේ දළු දාන්න.

“ ආ….. විභාගේ පාස් නේද ?”

ඔවුන් හැමෝම ඇහුවේ එකපාරටම. මා ඔවුන් සමඟ සිනහ වුණා.

“අම්මා ඒ අයත් එක්ක මගේ ජයග්‍රහණය ගැන කතා කරලා.”

එවිට නම් මට දැනුණේ සතුටක්. ඈ මගේ ඉදිරියේ කිසිම අදහසක් නොනැගුවත් අනෙක් හැමෝමත් එක්ක ඒ ගැන කතා කරලා තිබුණේ ඇගේ බලාපොරොත්තු ඉෂ්ට සිද්ධ වුණු ගණනට. ඇගේ ගතිගුණ නිර්මාණය වෙලා තිබුණේ එහෙමයි.

මම ගුරුවරයෙක් විදියට උගන්වන කාලයේ ගමේ අයත් හවුල් කරගෙන ‘නොමැරෙන මිනිස්සු’, ‘පොර කුකුළු’ ආදී වේදිකා නාට්‍ය කිහිපයක්ම කළා. ඒ කාලයේ මම හිටියේ ටිකක් විතර කොණ්ඩය වවාගෙන. සාමාන්‍යයෙන් ගම්වල පුරුෂයෝ ඒ කාලේ කොණ්ඩය වැව්වේ නැහැ. දවසක් අපේ ගෙදරට ආව නෑදෑ වන බාප්පා කෙනෙක් කතා කළේ චෝදනා මුඛයෙන්.

“ පුතා කොණ්ඩේ වවලා නේ ”

ඒ වනවිට මාව තේරුම් ගෙන සිටිය අම්මා ඔහුට උත්තර දුන්නේ අපුරුවට.

“ නෑ එයා නාට්‍ය කරනවා නේ.”

ඒ විදියට මාව කළ මේ ඇගයීම රංගනයට පිවිසීමට මට අපූරු පිටුබලයක් ගෙනාවා.

මම රංගන ශිල්පියෙක් විදියට රූපවාහිනියේ දකින විට ඇගේ සිතේ තිබුණ සෙනෙහස මට දැනුණා. කිසිම දෙයක් මා සමඟ ප්‍රකාශ නොකළත් ඈ මා පිළිබඳ සිටින්නේ සතුටෙන් වග වැටහුණා. ඇගේ කාලයක පටන් සිතේ තිබුණු හීනයක් සැබෑ කරන්නත් මටයි, සෝමවති අක්කටයි හැකි වුණා. ඒ ඈව ඉන්දියාවේ බෞද්ධ සිද්ධස්ථාන වඳීන්න රැගෙන යෑම මගින්.

ඇගේ අතින් උයන කෑම තරම් රසවත් කෑමක් මගේ ජීවිතයටම නොකෑ බවත් මේ අවස්ථාවේ මගේ මතකයට නැගෙනවා. ගමේ ගොයම් කයියේදි ඈ බත් උයාගෙන අපට ඇඹුල ගේන්නේ බොහොම සතුටෙන්.

“ අම්බන අක්කා අන්න ඇඹුල ගේනවා.”

අනෙක් අය එහෙම කියන්නේ අම්මාගේ අතෙන් උයන කෑම රසවත් වග දන්න නිසා. අදටත් ගමේ වැඩිහිටියෝ මාව දැක්කම ඒ බතේ රස මතකයට නගන්නේ අම්මාගේ ගුණ මතක් කරමින්. හැමදාම ඈ ගම්මුන්ගේ හදවතේ වගේම අපේ හදවත්වලත් ජීවත් වෙන්නේ මතු කවරදාකවත් අමතක නොවන ලෙසින්.

මම නියැළෙන සෑම කටයුත්තකදිම මුලින්ම මතකයට නැගෙන්නේ අම්මේ ඔබගේ රූප කායයි. ජීවත්ව සිටිද්දි ඔබ දුන්න ඒ ශක්තියේ අඩුවක් තිබෙන බව හැගෙන්නේ මා අලුත් කටයුතකට මුල පුරද්දියි. ඒත් ඔබගේ මතකය මගේ ජීවිතය සදා සුවඳවත් කරන වග නම් රහසක් නොවෙයි.

------------------- 

 

වික්‍රම සෙනවිරත්න නම් හත්පණේ ‘කිරිහාමි’

මා කුඩා ළමයකුව සිටි මීට වසර කිහිපයකට ඉහත ඔහුව මට පළමුවෙන්ම මුණ ගැසුණේ රූපවාහිනියේදි. ඒ ‘හත් පණ’ ටෙලි නාට්‍යයේ ‘කිරිහාමි’ගේ චරිතය ඔස්සේ. එකල බොහෝ ආශාවෙන් අප නැරැඹූ මේ ටෙලි නාට්‍ය මාලාව ළමා, වැඩිහිටි සියල්ලන්ගේම ආදරය දිනා ගත්තක්. කලකට පසුව මා ඔහුව යළිත් වරක් මුණ ගැසුණා. ඒ අප පුවත්පතට ලිපියක් ලිවීම සඳහා. කලකට ඉහත අප දුටු ඔහුගේ සිනහව මුවෙන් ගිලිහී ඇති බවක් මට හැඟී ගියේ ඉබේටම වගේ. ඒ සිතුවිල්ල සැබෑවක් දැයි විමසනු රිසියෙනුයි මා විමසිල්ලෙන් ඔහු දෙසම බලා සිටියේ.
“පසුගිය දවස්වල අපේ අම්මා නැතිවුණා. ඒ කියන්නේ මේ වසරේ මැයි 23 වැනිදා. ඇගේ වයස අවුරුදු එකසිය දෙකක්. ”
එවිට නම් පෙර ඔහුගේ මුහුණේ පෙනෙන නොපෙනෙන අයුරෙන් රැඳී තිබුණු දුක් සහගත බවේ සිහින් රේඛාව පැහැදිලි ලෙසම විද්‍යමාන වුණා. අප සමඟ පැවතුණු කතාබහේ දි ඔහු මව පිළිබඳ සිත පතුලේ සැඟවුණු අතීතය පිළිබඳ හෙළි කළේ එකින් එක.
මලවි ආච්චි නිමල්හාමි කියන්නේ මගේ අම්මා. නිමල් හාමි ඉපදුණේ 1914 හය වැනි මාසයේ 12 වැනිදා ඇල්පිටියට තරමක් නුදුරුව පිහිටිය අම්බන ග්‍රාමයේ මහම්මාගේ දූවේ. ඒ නිවසේ ඉඳලා තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමියන් අවසන් වරට සිටියා යැයි සැළකෙන ඉඳුරුගල ලෙනට තිබුණේ මීටර් එකසිය පනහක දුරක්. රාහුල හිමියන්ට ඒ කාලයේ උපස්ථාන කළේ ඒ මහම්මාගේ දූවේ මුතුන් මිත්තන්. ඈ පැවත ගෙන ආවෙත් ඒ පරම්පරාවෙන්. නිමල් හාමි විවාහ වුණේ ජේමිස් වික්‍රම සෙනෙවිරත්නත් එක්ක. තාත්තා තල්ගස්වල තේ කර්මාන්ත ශාලාවේ ටී මේකර් විදියට සේවය කළත් භාෂා තුනම දැනගෙන සිටියා. ඔවුන්ට සිටියේ දරුවොම හත්දෙනෙක්. පළමු වැන්නා චන්ද්‍රෙස්න. දෙවැන්නී ගුණවතී. තුන්වැන්නා සද්ධාරත්න. සිව් වැන්නා සිරිපාල. පස්වැන්නා බුද්ධදාස. සය වැන්නී සෝමාවතී. බඩ පිස්සා වුණේ මම.
මම ඉපදිලා මාස හයක් ගිය තැන මගේ තාත්තා අප අතැර යන්නේ අම්මාගේ කර මතට මුළු පවුලේම බර පටවමින්. ඒ 1952 පෙබරවාරි 03 වැනිදා. එතැන් පටන් අම්මා දන්න දහිරිය දැම්මේ දරුවෝ ටික ලොකු මහත් කරන්න. එහි ප්‍රතිපල ඈ මියයන විටත් භුක්ති වින්ඳා. ඒ තමන්ගේ දරුවන් සමාජයට වැදගත් පුර වැසියන් කිරීමෙන්. ඒ නිසා ඈ මිය ගියේ බොහොම සතුටින්.
ජීවත්ව ඉන්න කාලයේ ඈ කොයිතරම් යහපත් ගෘහිණියක් වුණා ද කිව්වොත් මට මතකයි කිසිම දවසක ඈ බිත්තරවත්, මස්වත් කටකට ගත්තේ නැහැ. එළවළුත් සමඟ පමණයි ආහාරයට ගත්තේ. හතර පෝයටම සිල් ගත්තා. තාත්තා පිළිබඳ මගේ මතකයක් නොමැති වුණත් ඔහුගේ මරණයත් සමඟ බැඳුණු කතාවක් අද වනතුරුත් මගේ මතකයේ රැව් දෙන්නේ නිතැතින්.
එතකොට මට වයස මාස හයක්. තාත්තා හිටියේ ගාල්ල මහමෝදර ඉස්පිරිතාලේ. සැත්කමක් කරන්න එහි ඇතුළත් කළ ඔහුව බලන්න යන්න අම්මා සුදානම් වුණේ ලහි ලහියේ. මාවත් වඩාගෙන නියාගම ඉඳලා ඇතුමලේට ආව අම්මා බස් රථයට නැග්ගේ බලාපොරොත්තු රැසක් හිතේ පුරවගෙන. ගාල්ලෙන් බැහැලා රෝගින් බලන්න යන්න කාලය තිබුණ නිසා ඈ ඉදිරිපස පෙනෙන මුහුදු වෙරළට ගියා. තමන්ගේ පා සිප ගනිමින් එහා මෙහා යන රළ දෙස ඈ බලාගෙන සිටියේ ස්ථීර අධිෂ්ඨානයෙන්.
“ අම්බන අක්කේ මහත්තයා උදේ නැතිවුණා. ”
ඇගේ ඒ අධිෂ්ඨානය බිඳීලා යන්න වැඩි වෙලාවක් ගියේ නැහැ. ඈව සිහිසන් වුණේ සැනෙන්. ඈ අත හිටිය මාවත් බිමට වැටුණා පමණක් නොවෙයි රැල්ලක් පැමිණ වසා ගත්තා. ඒ අවට සිටිය අය අම්මාවත්, මාවත් අල්ල ගත්තේ කෑ ගසමින්. සිහිය ආවට පස්සේ ඈ මාවත් අරගෙන තාත්තාව අවසන් වරට බලලා ගෙදර ආවේ දුක් ගොන්නක් හිතේ පුරවගෙන. මේ කාලයේ සිද්ධ වුණු මේ සිද්ධිය ගැන හාන් කවිසියක් එදා මා දන්නේ නැති වුණත්, පසු කාලයේ ඒ ගැන දැන ගන්න ලැබුණා. එවිට නම් ඒ පිළිබඳ මගේ සිතට රැගෙන එන්නේ වේදනාවක්.
මේ සිද්ධිය වනවිට නම් මා සිටියේ තුනේ පන්තියේ. පවුලේ බලයා වුණු නිසාමදෝ නිතරම අම්මා ළඟින්ම සිටිමේ වාසනාව උදාවුණේ මට. ඇයයි, මමයි හරියට ඉදිකටුවයි නූලයි වගේ. අම්මා ගෙදර අයට කන්න අවශ්‍ය බඩු ගේන්න පුරුදු වෙලා සිටියේ සති පොළෙන්. තල්ගස්වල සෑම සතියකම බදාදා පැවැත්වුණු මේ පොළට යන ගමනට අම්මා මාවත් එක්කර ගත්තේ බොහොම කැමැත්තෙන්. ඕවිටි, බඩවැටි උඩින් සැතපුම් දෙකක් ගියපසු හමුවන පොළ කියන්නේ විජ්ජා පෙට්ටියක්. මේ විජ්ජා පෙට්ටියේ එකිනෙකා ළඟට යන අම්මා එළවළු මිලදි ගන්නේ සීරුවෙන්. රු. 2.50ක එළවළුවලට අමතරව සිනී පොල්කොහු මිලදී ගන්නට ඈ මා අත සත 50ක් තියන්නේ හැමදාම පුරුද්දට වගේ. රටක් රාජ්ජයක් ලද්දෙක් වගේ අතමිට මොලව ගන්න මා ඒ මුදල අරන් බොම්බයි මොටයි විකුණණ මාමා ළඟට දුවන්නේ ඒවා මිලදි ගන්ට. ඒකත් අරන් ආපසු එන ගමනේදි කකා එන දුර ගමන මට නොදැනෙන්නේ අම්මාගේ කතා පෙට්ටිය නිසා.
ඒ වගේ දවසක් අම්මා පොළට යන්න පිටත් වුණේ මම නැතිව . ඒ මම ඉස්කෝලේ ගිහින් ආව ගමන් නිසා.
“ ඔය අද ඉන්න පුතේ. ඔයාට මහන්සිනේ. ”අම්මා පිටත් වෙලා ටික වෙලාවකින් මමත් යන්න පිටත් වුණේ ගෙදර කාටවත් නොකියම. මම ඇති තරම් වේගෙන් දිව්වා. ඒ අම්මා මඟ හැරෙයි කියලා බයේ. ඈත ඈ යන බව පෙනෙන නිසා මගේ දිවිල්ල අඩු වුණා. ඒත් සමඟම අම්මා පසුපස බැලුවේ පුරුද්දට වගේ. මාව දැක්ක අම්මා ඔළුවේ අත තියා ගත්තේ මගේ පැමිණීම බලාපොරොත්තු නූන නිසා. ඈට ළං වුණු මා දෙස ඈ විමසුම් බැල්මක් හෙළුවා.
“ ඔය කලිසම කොහොමද පාරේ ඇදන් යන්නේ ? ”
මගේ කලිසම් කෙටිය කිළිටි බව අම්මා දකින්නේ අහම්බයෙන්. අතරමඟ නතර වන ඈ කලිසම හෝඳලා ගලක් උඩ වනන්නේ ඉක්මනට වේලෙන්ට. අඩ හෝරාවක් පමණ කලිසම වේලෙනතුරු සිටින ඈ මට ඒක අන්ඳ ගෙන පොළට යන්නේ සුපුරුදු විදියට.
ඒ හරියටම මම ඕලෙවල් පාස්වුණු දවස. විභාගේ පාස්බව දැන ගත්තට පස්සේ මගේ හිතේ මල් හතක් පිපුණා වගේ. මට වඩා මේ ගැන සතුටට පත් වෙන්නේ අම්මා වග රහසක් නොවෙයි. බොහොම අපූරුවට මේ ඇවිත තිබෙන්නේ ඈ දුක් විඳලා උගන්වන්න ගත්ත මහන්සියේ ප්‍රතිඵල. මම එදා ගෙදර ආවේ කොහොමද කියල මට අද වනතුරුත් මතක නැහැ. මම නැවතුණේ අම්මාව අසල. ඈ හිටියේ තේ දළුත් එක්ක ඔට්ටු වෙන ගමන්. 

“ අම්මේ මම විභාගේ පාස් ”මව කලකට ඉහතදී
මට කියැවුණා නොවෙයි කෑ ගැසුණා.
“ හ්ම්…..”
මගේ දෙස එක්වරක් බලලා ඈ කිව්වේ එපමණයි. මගේ සිතට ආවේ තරහක්.
“ මම විභාගේ පාස් වුණාට අම්මට කිසිම ගණනක් වත් නැහැ. ” මම මටම කොඳු ගත්තා. ඒ විතරක් නොවෙයි මගේ සිතට දැනුණේ දැඩි දුකක්. ගෙදරට ආවේ අම්මත් එක්ක ඇතිවුණු පුංචි තරහක් සිතේ මෝදුවේගෙන එද්දි. ටික වෙලාවයි ගියේ. දළු කඩන අය ගෙදරට ආවේ දළු දාන්න.
“ ආ….. විභාගේ පාස් නේද ?”
ඔවුන් හැමෝම ඇහුවේ එකපාරටම. මා ඔවුන් සමඟ සිනහ වුණා.
“අම්මා ඒ අයත් එක්ක මගේ ජයග්‍රහණය ගැන කතා කරලා.”
එවිට නම් මට දැනුණේ සතුටක්. ඈ මගේ ඉදිරියේ කිසිම අදහසක් නොනැගුවත් අනෙක් හැමෝමත් එක්ක ඒ ගැන කතා කරලා තිබුණේ ඇගේ බලාපොරොත්තු ඉෂ්ට සිද්ධ වුණු ගණනට. ඇගේ ගතිගුණ නිර්මාණය වෙලා තිබුණේ එහෙමයි.
මම ගුරුවරයෙක් විදියට උගන්වන කාලයේ ගමේ අයත් හවුල් කරගෙන ‘නොමැරෙන මිනිස්සු’, ‘පොර කුකුළු’ ආදී වේදිකා නාට්‍ය කිහිපයක්ම කළා. ඒ කාලයේ මම හිටියේ ටිකක් විතර කොණ්ඩය වවාගෙන. සාමාන්‍යයෙන් ගම්වල පුරුෂයෝ ඒ කාලේ කොණ්ඩය වැව්වේ නැහැ. දවසක් අපේ ගෙදරට ආව නෑදෑ වන බාප්පා කෙනෙක් කතා කළේ චෝදනා මුඛයෙන්.
“ පුතා කොණ්ඩේ වවලා නේ ”
ඒ වනවිට මාව තේරුම් ගෙන සිටිය අම්මා ඔහුට උත්තර දුන්නේ අපුරුවට.
“ නෑ එයා නාට්‍ය කරනවා නේ.”
ඒ විදියට මාව කළ මේ ඇගයීම රංගනයට පිවිසීමට මට අපූරු පිටුබලයක් ගෙනාවා.
මම රංගන ශිල්පියෙක් විදියට රූපවාහිනියේ දකින විට ඇගේ සිතේ තිබුණ සෙනෙහස මට දැනුණා. කිසිම දෙයක් මා සමඟ ප්‍රකාශ නොකළත් ඈ මා පිළිබඳ සිටින්නේ සතුටෙන් වග වැටහුණා. ඇගේ කාලයක පටන් සිතේ තිබුණු හීනයක් සැබෑ කරන්නත් මටයි, සෝමවති අක්කටයි හැකි වුණා. ඒ ඈව ඉන්දියාවේ බෞද්ධ සිද්ධස්ථාන වඳීන්න රැගෙන යෑම මගින්.
ඇගේ අතින් උයන කෑම තරම් රසවත් කෑමක් මගේ ජීවිතයටම නොකෑ බවත් මේ අවස්ථාවේ මගේ මතකයට නැගෙනවා. ගමේ ගොයම් කයියේදි ඈ බත් උයාගෙන අපට ඇඹුල ගේන්නේ බොහොම සතුටෙන්.
“ අම්බන අක්කා අන්න ඇඹුල ගේනවා.”
අනෙක් අය එහෙම කියන්නේ අම්මාගේ අතෙන් උයන කෑම රසවත් වග දන්න නිසා. අදටත් ගමේ වැඩිහිටියෝ මාව දැක්කම ඒ බතේ රස මතකයට නගන්නේ අම්මාගේ ගුණ මතක් කරමින්. හැමදාම ඈ ගම්මුන්ගේ හදවතේ වගේම අපේ හදවත්වලත් ජීවත් වෙන්නේ මතු කවරදාකවත් අමතක නොවන ලෙසින්.
මම නියැළෙන සෑම කටයුත්තකදිම මුලින්ම මතකයට නැගෙන්නේ අම්මේ ඔබගේ රූප කායයි. ජීවත්ව සිටිද්දි ඔබ දුන්න ඒ ශක්තියේ අඩුවක් තිබෙන බව හැගෙන්නේ මා අලුත් කටයුතකට මුල පුරද්දියි. ඒත් ඔබගේ මතකය මගේ ජීවිතය සදා සුවඳවත් කරන වග නම් රහසක් නොවෙයි.