ගස් වර්ග 15 - 02. දෙල් ශාකය (බාලදක්ෂයින්ට අවශ්‍ය)

 02. දෙල් ශාකය

Breadfruit at Tortuguero, Costa Rica
විද්‍යාත්මක වර්ගීකරණය
රාජධානිය:	Plantae
ශ්‍රේණිගත-නොකළ:	Angiosperms
ශ්‍රේණිගත-නොකළ:	Eudicots
ශ්‍රේණිගත-නොකළ:	Rosids
ගෝත්‍රය:	Rosales
කුලය:	Moraceae
වර්ගය:	Artocarpeae[1]
ගණය:	Artocarpus
Species:	A. altilis
Binomial name
Artocarpus altilis (Parkinson) Fosberg

අප රටේ දෙල් වර්ග කිහිපයක්‌ ඇත. ඒවා අතර ගංදෙල්, කොස්‌ දෙල්, මාදෙල්, හා රට දෙල් යන වර්ග කිහිපයකි. වල් දෙල් හෙවත් බැදි දෙල් යනුවෙන් දේශීය වර්ගයක් ද මේ අතර වේ. දඹදෙණි යුගයේදී දේව ප්‍රතිරාජ අමාත්‍යවරයා මුහුදුබඩ කොස්‌ගොඩ නම් ගම්මානය නිර්මාණය වීමට මූලික වූ කොස්‌ උයන කරවුයේ මාදෙල් ගස්‌ වලින් පිරුන වනාන්තරයක්‌ වනසා දමා ය.

සිංහල මිනිසුනගෙ ශරීර ශක්‌තිය හීන කිරීමට පරංගි දෙල් ගෙනැවිත් ලංකාවේ වගා කර සිංහලයන්ට කන්නට පුරුදු කළා යෑයි අප රටේ පැතිරී ගිය විශ්වාසය කාලාන්තරයක්‌ තිස්‌සේ එන අදහසක් වුවත් පරංගීන් විසින් මෙරටට දෙල් ගෙනාබව තහවුරු වී නැත. ලංකාවට දෙල් ගෙනාවේ පරංගින් නොවුනත් දෙල් ගෙනා කාලය අයත් වන්නේ පරංගි මුහුදුබඩ පාලනය කරන යුගයේ බව බොහෝ දෙනා නොදනිති.

අද වැලිතර වැලිවත්තේ දේවාලයේ පිදුම් ලබන වැලිතර මුත්තා හාමුදුරුවෝ සිරිලකට රට දෙල් ගෙනා ප්‍රථම පුද්ගලයා ය. ඔහු උපන් ප්‍රදේශය වැලිතර ඓතිහාසික ගම්මානයයි. වැලිතර හෙවත් අතීත වැලිතොට වැලිගඟ හෙවත් මාදුගඟ මුහුදට වැටීම නිසා එම මුවදොර ආසන්නයේ ගමක්‌ හෙයින් එම නම ලබා ඇත. ගිරා සංදේශයේ එන "වැලිතොට අම්බලමේ" කතා පුවතට ඇතුළත් එම අම්බලම පිහිටි ඉපැරැණි ගම මෙම වැලිතර ගම්මානයයි. මෙම කොස්‌ගොඩට යාබද ගම්මානය වූ වැලිතර අප රටේ රට දෙල් ශාකය රෝපණය වූ මුල්ම භූමිය වග දන්නෝ ඉතා අල්පය. තෝමේද සෞසාගේ පෘතුගීසි බළඇණිය සමූලඝාතනය කිරීමේදී මහල්ලවපොර ශූර කුමාරසිංහයන් පෑ දස්‌කම් පිළිබඳව සතුරන් මවිතයට පත්විය. පළමුවන රාජසිංහ රජුගේ ප්‍රසාදයට පත් වූ මෙම වැලිතොට අගම්පඩි සෙනඟ මර්දනය කිරීම සඳහා 1614 දී පැමිණි ප්‍රධාන යුද බළ ඇණියේ ප්‍රධාන ඉලක්‌කය වූයේ මෙම ප්‍රදේශය අල්වා ගැනීමට වඩා ජව සම්පන්න සිංහල නායකයන් ඝාතනය කිරීමය. පෘතුගීසි හමුදා කෲර යුද සටන්වලදී ජීවග්‍රහයෙන් අල්වා ගත් රණකාමියෙකු වූයේ කුමාරසිංහ නම් යුදකාමී බ්‍රාහ්මණ තරුණයාගේ කායික ශක්‌තියත්, පාරම්පරිකව පුහුණු ලබාගෙන පැමිණි පොර බැදීමේ ශාස්‌ත්‍රයත් පිළිබඳව අසා සිටි පෘතුගීස්‌ පාලකයෝ ඔහු නොමරා තම හමුදාවට බඳවා ගන්නට තීරණය කළහ. පොර බැදීමට අමතරව මුහුදේ පිහිනීම ද ප්‍රගුණකර තිබුණ මෙම සිරකරුවාට අභය දානය දී ඔහුගේ නම් ගම් ද වෙනස්‌ කර පෘතුගීසි හමුදාවේ සිංහල නිලධාරියකු ලෙස බඳවා ගත්තේ කුමාරසිංහ පිනෝස්‌ ප්‍රේරා (පෙරේරා) වෙත "ආරච්චි" පදවියක්‌ පිරිනැමූ පෘතුගීසීන් එම පදවිය හලාවත සිට හම්බන්තොට මුහුදු තීරය දක්‌වා බල පවත්වන පරිදි නීතිගත කළේය. ලංකාවේ මෙලෙස එදා මෙදා තෙක්‌ අති විශාල ප්‍රදේශයක ආරච්චි පදවියක්‌ ලැබූ එකම සිංහලයා වූයේ මොහු ය. එමෙන්ම එම ආරච්චි පදවිය ගොඩබිමට පමණක්‌ නොව මහ සමුදුරට ද බලපවත්වන එකක්‌ විය. ඊට අමතරව හම්බන්තොට ලුණු ලේවායට පැමිණ අලාභහානි කරන අලි රංචු එළවා දමා ලුණු ලේවාය රැකීමේ බළය සහිත තවත් ආරක්‍ෂක බළඇණියක්‌ පිනොස්‌ ආරච්චිට පැවරිණි. වැලිතොට ප්‍රදේශය ප්‍රධාන කරගෙන මුහුදත්. ගොඩබිමත් යන දෙකොටසෙහිම අවශ්‍ය රාජකාරිවල යෙදුන පිනොස්‌ පෙරේරා ආරච්චි වෙත සිය කටයුතු සඳහා රුවල් නැවක්‌ ද අශ්වයන් සත්දෙනෙකු ද ගමනාගමනයට පිරිනැමීමට පෘතුගීසි පාලකයන් කටයුතු කළේය. මෙසේ සේවය කළ පිනොස්‌ ආරච්චි මුහුදු කුණාටුවකට හසුව මුහුදු බත් වූ අතර දින ගණනාවක්‌ නිරාහාර ව මුහුදේ ඒ මේ අත පාව ගොස් මාලදිවයින් වෙරළට ගොඩබැස්සේ ය. මුහුදු වෙරළේ නිරාහාර ව ක්‌ලාන්තව සිටි පිරිසට දූපත්වාසීන් ජලය ලබා දි මරණයෙන් බේරාගත් අතර පිනොස්‌ ආරච්චි ඇතුළු පිරිසට ලබා දුන් ආහාර වේලෙහි දෙල් අඩංගු විය. මොවුන් විසින් ලංකාවට නැවත පැමිණෙන විට දෙල් ශාකය රැගෙන අා බවට ද ජනප‍්‍රවාදයේ තිබේ. පිනොස් ආරච්චි යළි ලංකාවට පැමිණෙද්දී ඔහු රට දෙල් පැළ රැගෙන විත් වැලිතර, මාතර හා හලාවත සිටවන ලද බව පැවසේ. ලංකාවට රටදෙල් පැමිණියේ ඒ ආකාරයෙන් බව ඇතැමුන්ගේ මතයයි.

බොහෝ දෙනකුගේ පිළිගැනීම වී ඇත්තේ ලන්දේසීන් විසින් ප‍්‍රථම වරට රට දෙල් ගස ශී‍්‍ර ලංකාවට ගෙනවිත් සිටුවන ලද බවයි. උද්භිද විද්‍යාත්මකව ආටොකාපස් ඉන්සිසස් ලෙස හදුන්වන රට දෙල් ගස ඉංගී‍්‍රසි බසින් හදුන්වන්නේ බ්‍රෙඞ් ෆෲට් හෙවත් පාන් පළතුර ලෙසිනි. උෂ්ණාධික බල මාළු කෑමේ දී පොල් මිශ‍්‍ර කැර ගැනීමට පුරුදුව සිටි සිංහලයන් දෙල් කෑමටත් පොල් යොදා ගැනීමෙන් දෙල්වල ඇති උෂ්ණයෙන් වැඩි බලපෑමක් නොවූ බවත් ඉන් වැඩි ශක්තියක් ලැබූ බවත් පැවසේ. කෙසේ වෙතත් ඉංගී‍්‍රසි බසින්  දෙල් ගසට බ්‍රෙඞ් ෆෲට් යැයි කීමෙන් පෙනී යන්නේ යුරෝපීයයෝ ද දෙල් ආහාරයට ගන්නට ඇති බවයි. ඔවුන් පොල් හෝ පොල් කිරි යොදා ආහාර පිසින්නේ නැත.

 දෙල් ගස ශී‍්‍ර ලාංකිකයෝ පළතුරක් ලෙස හදුන්වන්නේ නැත. එය අපට ආහාරයකි. කෙසේ වෙතත් ජනවහරේ පැවසෙන්නේ ශී‍්‍ර ලාංකිකයන්ගේ එඩිතර වීර කි‍්‍රයාවන්ගෙන් පීඩාවට පත්වූ ලන්දේසීන් උෂ්ණාධික ආහාරයක් වන දෙල් මෙරටට හදුන්වා දී සිංහලයන් දෙල් කෑමට පුරුදු කර රෝගී කිරීමේ අපේක්ෂාවෙන් දෙල් ගස මෙරට රෝපණය කළ බවට තවත් මතයක් තිබේ. ඒ පිළිබද මෙතෙක් පැහැදිලි සාක්ෂි හමු වී නැතත් බොහෝ දෙනකුගේ මතය වන්නේ ලන්දේසීන් මෙරටට ගෙන ආ ප‍්‍රථම දෙල් ගස ගාල්ල කොටුවේ රෝපණය කරන ලද බවයි. ගාල්ල කොටුවේ වර්තමාන වරාය අධිකාරියට අයත් නිවාඩු නිකේතන ගොඩනැගිල්ල පිහිටි භූමියේ ඉතා පැරණියැයි සිතිය හැකි විශාල දෙල් ගසක් පිහිටා ඇත. මේ ගොඩනැගිල්ල අතීතයේ වරාය භාර නිලධාරී වරයාගේ (හාබර් මාස්ටර්) නිල නිවස ලෙස යොදා ගැණිනි. මෙහි ඇති විශාල දෙල් ගස ශී‍්‍ර ලංකාවේ ප‍්‍රථම වරට රෝපණය කරන ලද දෙල් ගස බවට මතයක් ද තිබේ. රට දෙල් ගස ලන්දේසීන් විසින් මෙරටට හදුන්වාදුන් බවට සාක්ෂි ඇතත් ගාල්ල කොටුවේ දැනට ඇති දෙල් ගස වැනි ම වූ තවත් දෙල් ගස් පේලියක් පැරණි රෝහල් ගොඩනැගිල්ලට පිටුපසින් දක්නට ලැබෙයි. කොටුවේ පැරණි පාලන වාර්තා අනුව රෝහල පිටුපස තිබූ උද්‍යානයේ සෙවණ සදහා දෙල් ගස් පේළියක් සිටුවා ඇත.

ගාල්ල කොටුවේ පිහිටි දෙල් ගස් සම්බන්ධයෙන් බි‍්‍රතාන්‍ය ආණ්ඩුකාර ෆෙඞ්රික් නෝර්ත් තැබූ වාර්තාවක් ද දක්නට ඇත. එහි සදහන්ව ඇත්තේ ඔහු 1801 වර්ෂයේ සංචාරයක් සදහා ගාල්ල නගරයට පැමිණි අවස්ථාවේ ගාල්ල කොටුවේ පිහිටි  ඕලන්ද ආණ්ඩුකාර නිල නිවස අවට රට දෙල් ගස් රැසක් දුටු බවයි. එහෙත් ඔහුගේ වාර්තාවේ පැරණිම දෙල් ගස සම්බන්ධයෙන් කිසිදු සදහනක් නැත.

නිව් සටන්ටිස්ට් සගරාව පවසන්නේ පැසිපික් දිවයින්වල වී, තිරිගු හෝ ඉරිගු වගාවට වඩා දෙල් වගා කෙරෙන බවයි. කිලෝග‍්‍රෑම් 3ක පමණ දෙල් ගෙඩියකින් පස් දෙනෙකුගෙන් යුතු පවුලක කාබෝහටිඩ්‍රේට් අවශ්‍යතාව සම්පූර්ණ වන බව ගණන් බලා තිබේ. විටමින් සහ ඛනිජ ලවණ වලින්ද අනූන දෙල්, ග්ලූටන් රහිත කාබෝහයිඩ්‍රේට් සහ ප්‍රෝටීන් ලබාගැනීමේ ප‍්‍රධාන මූලාශ‍්‍රයක් ලෙසින්ද සැලකේ. විද්‍යාඥයින් පවසන්නේ දෙල් වල අඩංගු ප්‍රෝටීන තුළ සෝයා වලට වඩා ඇමයිනෝ අම්ල ප‍්‍රමාණයක් අන්තර්ගත වන බවයි. දෙල් පිටි කරගැනීමෙන් පසුව එම පිටි වලින්ද ආහාර වර්ග රැසක් සකස් කරගත හැකිය.







 

ගස් වර්ග 15 - 01. කොස්‌ ශාකය (බාලදක්ෂයින්ට අවශ්‍ය)

 01. කොස්‌ ශාකය

කොස්‌ගස, මොරාසේ (Moraceae) ශාක කුලයට අයත්ය. උද්භිද විද්‍යාව අනුව ආටෝකාපන් ඉන්ටෙක්‌රාපෙස්‌ ෆොරස්‌ (Artocarpus integrdforst) සහ ආටෝකාස්‌ හෙට පෝලස්‌ (Atocarpus Hetero Phyclas) යන ද්වීතිය නාමයෙන් මෙය හඳුන්වයි. මෙය ප්‍රධාන ආහාරයක්‌ මෙන්ම ඉදුණු පසු පළතුරක්‌ ලෙසද ආහාරයට ගනී.

බත් ගස ලෙස හඳුන්වන කොස්‌ ගස ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට කිසි දා ආහාර අහේනියකට ඉඩ නො තබනු ඇත. කොස්‌ ගසෙහි ඵලදාව විවිධ අවස්‌ථාවන්හි විවිධ ආකාරයට සකස්‌ කරගත හැකි වීම විශේෂත්වයකි පොළොස්‌ ගැට සම්බෝලය, පැහිය, පොළොස්‌ මැල්ලූම, ගෙඩිය ළපටි අවස්‌ථාවන්හි පිළියෙල කළ හැකි ආහාර වර්ගයන් ය. කොස්‌ තැම්බුම, මැල්ලූම, කිරිකොස්‌, කොස්‌ නියඬලාව, කොස්‌ මදුලූ පුරවා බැදුම, කොස්‌ ගෙඩිය පැසුණු අවස්‌ථාවේ දී සකස්‌ කළ හැකි ආහාර ය. කොස්‌ ඇට බැදුම, මැල්ලූම, කළුපොල් මාළුව කොස්‌ ඇටවලින් සකස්‌ කළ හැකි ය. කොස්‌ ඇට කබලේ බැද වංගෙඩියේ කොටා පොල් (සීනි කලවම් කර හෝ නො කර) යොදා අග්ගලා මෙන් සකස්‌ කරගත හැකි ය. මෙයට ගම්මිරිස්‌ ඇට කිහිපයක්‌ යොදා ගැනීම වඩාත් සුදුසු ය. කොස්‌ මදුලූ හීනියට ඉරා තෙලේ බැද සීනි දමා හෝ නො දමා තේ වේලාවට පිළියල කරගත හැකි ය. මේ ආකාරයට බලන විට කොස්‌ හෙවත් හෙරලිවලට තිබෙන්නේ සුවිශේෂී තැනකි. අද මේ ආහාර සැකසීම තවත් ඔබ්බට යමින් ටින් කරන ලද පොළොස්‌ විදේශ රටවලට පවා අපනයනය කෙරෙයි. දේශීය වත් හොඳ ඉල්ලූමක්‌ මේ සඳහා පවතී. එමෙන් ම වියළා තෙලේ බදින ලද කොස්‌ ඇට හා කොස්‌ මදුලූ ඇසුරුම් කර හෝ නැතිව හෝ අලෙවියට ඉදිරිපත් කිරීම හොඳ ස්‌වයං රැකියාවක්‌ බවට ද පත් ව ඇත.

පලතුරක්‌ ලෙස කොස්‌වලින් ලැබෙන ප්‍රයෝජන ද සලකා බැලිය යුතු ම ය. හොඳින් පැසුණු කොස්‌ ඉදුණු පසු වැල හෝ වරකා ලෙසට නැවුම්ව ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි ය. ඊට අමතරව විවිධ නිෂ්පාදන ලෙස සකස්‌ කිරීමට ද දැන් යොමු වී තිබේ. ටින් කරන ලද පලතුරක්‌ ලෙස වරකා වෙළෙඳපොළේ දැකගත හැකි ය. එමෙන්ම රස පාන ලෙසට ද සකස්‌ කරනු ලැබේ. කොස්‌ ඵලය ආරම්භයේ සිට අවසානය දක්‌වා ම අපට සපයන්නේ ආහාර ම ය. ඉතින් මෙය ආහාර සපයන උල්පතක්‌ කීව ද වරදක්‌ නො වේ.

ආහාරමය වටිනාකමට අමතරව දැවමය වටිනාකම ද ඉහළ ය. ගෘහභාණ්‌ඩ සඳහාත් නිවෙස්‌වල දොර ජනෙල් සඳහාත් කොස්‌ දැවය යොදාගැනෙයි. දිනෙන් දින ඉහළ යන දැව මිල නිසා මෙහි ඇති අගය කිසි දා වෙනස්‌ නො වනු ඇත. මෙහි පත්‍ර හොඳ සත්ත්ව ආහාරයකි. විශේෂයෙන් ම එළු පාලනයේ දී කොස්‌ අතුවලට ඉහළ වටිනාකමක්‌ හිමි වේ. මේ වන විට මෙම පත්‍රවල ඇති ඖෂධීය ගුණය ද ප්‍රයෝජනයට ගනු ලැබේ.

කොස්‌ ගස විවිධ වූ දේශගුණික කලාපවල වගා කිරීමට හැකි වීම හොඳ වාසියකි. මනා ලෙස ජල වහනය වන ගැඹුරු පස කොස්‌ ගසේ වර්ධනයට හිතකර වේ. වැඩි වශයෙන් තෙත් කලාපයේ වගා කළත් අන්තර් හා වියළි කලාපවල ද වගා කළ හැකි ය. එහෙත් දැඩි නියඟයට ඔරොත්තු නො දෙන ලක්‍ෂණය කොස්‌ ගස සතු ව පවතී. කොස්‌ ගසට ගැඹුරු මූල පද්ධතියක්‌ ඇත. පාලනයකින් තොරව වැඩෙන්නට හැරිය හො ඉතා උසට වැඩෙයි. සාමාන්‍යයෙන් අවුරුදු 100කටත් වඩා පැරැණි ගස්‌ ද අප රටේ දක්‌නට ඇත. කොස්‌ ගසෙහි ජායාංගි හා පූමාංගි වශයෙන් වර්ග දෙකක්‌ පවති. ගස පීදෙන අවස්‌ථාවෙහි වැඩි වශයෙන් හටගන්නේ පූමාංගි මල් ය. මේ නිසා මුලින් මල් හට ගත්තොත් ගෙඩි හට නො ගන්නා බව බොහෝ දෙනෙක්‌ අදහස්‌ කරති. පුමාංගි මල් ටික දිනකින් කහ පැහැ වී හැළී යයි. කොස්‌ සුළං මගින් පරාගණය වේ. වර්ගයට අනුව ඵලයේ හැඩය, ප්‍රමාණය වෙනස්‌ වේ. කොස්‌ සංයුක්‌ත ඵලයකි. මදුලේ මාංසල කොටස ජයාංගි පුෂ්පය වන අතර ඉරි සහිත කොටස වද පුෂ්පය වේ. ඵලාවරණ කටු සහිත ය.

මදුලු වාතය වඩයි. බරයි. තරකරයි. ශක්‌තිය වැඩියි. මළ ශුද්ධ කරයි. ගැට පොළොස්‌ ගුණය විවිධයි. දරු ප්‍රසූතියට පසු ආහාරය හා ඖෂධයක්‌ ලෙසට සම්බෝලය සාදා දීම ගැමි කාන්තාව වර්තමානයේද කරයි. ආයුර්වේද වෛද්‍යවරුත් මෙන්ම බටහිර වෛද්‍යවරුද ගැටපොළොස්‌වල ඇති ගුණය පිළිගනී.

දරුගැබ දොaෂ දුරුවී ශක්‌තිය වඩන බැව් ආයුර්වේද වෛද්‍යවරු ප්‍රකාශ කරති. මෙවන් ගුණයක්‌ ඇති කොස්‌ වාරයේදී ගස්‌වල ඉදී බිමට වැටී පරිසරයද විනාශ කරයි. නවීන තාක්‌ෂණය දියුණු වර්තමානයේ කොස්‌ කල්තබාගන්නා ක්‍රම අනුව ඇසුරුම් කොට පළතුරු ලෙස අපනයනය කිරීමට හැකිය.

ළපටි කොස්‌දල්ල සියුම්ව කපා උණුවතුරෙන් තම්බා වතුර පෙරා හොද්දට මාළුවට අවශ්‍ය තුන පහ වර්ග එකතුකර පිස ගත් වෑංජනයට තෙල් දමාගත් විට රසය වැඩිවේ.

කොස්‌ ඇට තම්බා තුනපහවර්ග කබලෙන් බැද ඇට තලා එකට මිශ්‍ර කර පොල් මලවා අඹරා උයාගත් කොස්‌ඇට මාළුවට මිශ්‍රකර ගැනීම කලුපොල් මාළුව ලෙස ප්‍රකට උඩරට ගෘහණියගේ අගනා රසවත් වෑංජනයකි.

හවායි දූපතෙහි ඇලිස්‌ ආර්. තොම්සම් මිය කරන ලද පරීක්‌ෂණයක්‌ අනුව ඇට හා මදුලුවල ඇති පෝෂණ ගුණය විවිධය. මදුලක අම්ලය මිලි ග්‍රෑම් 6.27 ප්‍රොaටීන් 1.4 සීනි 15.15 මේදය 0.46 ලවණ 0.93 යකඩ 0.06 ක්‌ වන අතර මෙහි ඇටයක ඇති පෝෂණය වෙනස්‌ය.

ඇටයක අම්ලය මිලි ග්‍රෑම් 0.16 ප්‍රොaටීන් 5.14 සීනි 1.87 මේදය 0.24 කාබෝ හයිඩේ්‍රට්‌ 200 වෙනත් ප්‍රොaටීන් 23.53 ක්‌ බැව් සඳහන් වේ.

 


කොස්‌ ආහාරයට ගන්නා බොහෝ දෙනෙක්‌ වරකා වර්ගවලට වැඩි කැමැත්තක්‌ දක්‌වති. දැනට වගාව සදහා කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව මඟින් නිර්දේශ කරන ලද වර්ග කිහිපයක්‌ ඇත.

කොත්මලේ වර්ගය :

මදුලූවල පැහැය සාමාන්‍ය තැඹිලි කහ පැහැති ය. මෙම වර්ගයේ වරකා ප්‍රණීත ය. ස්‌වභාවයෙන් ම කිරි අඩුවෙන් පවතී. ඵලය තුළ ම බීජ පැළ වීමේ ලක්‍ෂණය අඩු ය. මෙම වර්ගය ඵළවළුවක්‌ ලෙස පිළියල කිරීමටත් පලතුරක්‌ ලෙස කෑමටත් හැකි ය. සාමාන්‍යයෙන් ගෙඩියක්‌ කි.ග්‍රෑ. 8-10ක්‌ පමණ බර වේ.

ෆාදර්ලෝන් :

විශාල තද කහ පැහැති මදුලූ ඇති වේ. මේ වර්ගය ද ඉතා ම ප්‍රණීත ය. ගෙඩි විශාලත්වයෙන් තරමක්‌ වැඩි ය. සාමාන්‍ය බර කි.ග්‍රෑ 10-15ක්‌ පමණ වේ. එළවළුවක්‌ ලෙසටත් පලතුරක්‌ ලෙසටත් භාවිතයට ගත හැකි ය.

මහරගම වර්ගය :

මෙම වර්ගයේ මදුලූ තැඹිලි පැහැති ය. ගෙඩියක බර ද කි.ග්‍රෑ.10-15 අතර වේ. එළවළුවක්‌ මෙන්ම පලතුරක්‌ ලෙසට ද රසවත් ය.

හිරෝසා (රෝස) :

තැඹිලි කහ පැහැති විශාලත්වයෙන් වැඩි මදුලූ ප්‍රණීත රසයෙන් යුක්‌ත ය. මදුල තුළ පවතින "සිවිඩ්ඩ" කොටස රෝස පැහැති ය. ගෙඩියක බර කි.ග්‍රෑ. 10-15 අතර වේ. මෙම වර්ගය ද එළවළුවක්‌ ලෙස මෙන්ම පලතුරක්‌ ලෙසට ද ගැනෙයි.

මන්ඩූර් :

මෙම වර්ගයේ මදුලූ කහ පැහැති ය. ගෙඩියක්‌ සාමාන්‍යයෙන් කි.ග්‍රෑ 8-10 පමණ බර ය. මදුලූ ප්‍රණීත ය. එළවළුවක්‌ ලෙසටත් පලතුරක්‌ ලෙසටත් ගත හැකි ය.

මෙම වර්ගවල විශාල වශයෙන් ඵල දරයි. කුඩා ගස්‌ ඵල දරා ඇති විට ගෙවත්තට ද ලබා දෙන්නේ අලංකාරයකි. මෙම ශාක පාලනය කර ගැනීමෙන් හොඳ අතු වියනක්‌ පවත්වා ගැනීමට පුළුවන. බොහෝ විට ගෙවත්තක කොස්‌ පැළයක්‌ හෝ සිටුවා ගැනීමට කවුරුත් කැමැති ය. එහෙත් ඉඩකඩ සීමිත නම් අනාගත ශාකයේ අතු වියන ගැන ද සලකා බලා පැළ සිටුවා ගැනීම යෝග්‍ය ය. තනි වගාවක්‌ ලෙසට නම් මීටර් 8x10 පරතරය හෝ මීටර් 8x8 පරතරය සුදුසු ය.

කොස්‌ වගාව සඳහා බද්ධ කරන ලද පැළ ලබා ගැනීමට හැකියාව ඇත. හොඳ ලක්‍ෂණ සහිත ප්‍රණීත රසයෙන් යුත් වර්ග සිටුවා ගැනීම වඩා සුදුසු ය. එහෙයින් විශ්වාසවන්ත පැළ තවානකින් කුඤ්ඤ බද්ධය යොදා සකස්‌ කළ බද්ධ පැළ ලබාගෙන සිටුවීම සුදුසු ය. පැළ සිටුවීම සඳහා සෙ.මි. 60x60x60 ප්‍රමාණයට සකස්‌ කළ වළක්‌ සකස්‌ කර ගැනීම යෝග්‍ය ය. මතුපිට පස්‌ සමග කාබනික පොහොර හොඳීන් කවලම් කර මේ වළවල් පුරවා ගැනීම කළ යුතු ය. මෙම වර්ගවලින් හොඳ අස්‌වනු ලැබීමට කාබනික පොහොරවලට අමතරව රසායනික පොහොර ද යෙදීම සුදුසු ය. පැළ සිටුවීමට සතියකට පෙර මූලික පොහොර යෙදීම කළ යුතු ය. පැළ සිටුවීම වර්ෂා කායේ දී කිරීම සුදුසු ය. ජලය රැඳී තිබීම කොස්‌ පැළයට අහිතකර නිසා ඒ පිළිබඳව සැලකිලිමත් වීම අවශ්‍ය ය. බද්ධ පැළ සිටුවීමෙන් පසු බද්ධ සන්ධියට යටින් එන (ග්‍රාහකයෙන් එන) අතු රිකිලි ඉවත් කළ යුතු වේ.

කොස්‌ ගසකට රසායනික පොහොර යෙදීම උසස්‌ ඵලදාවක්‌ ලබා ගැනීමට උපකාරී වේ. සිටුවීමට පෙර මුලික පොහොර ලෙස පැළයකට

යුරියා ග්‍රෑම් 100 ( සාන්ද්‍ර සුපර් පොස්‌පේට්‌ ග්‍රෑම් 135/225 ( මියුරියේට්‌ ඔෆ් පොටෑෂ් ග්රෑම් 100ක්‌ ද,

ඉන්පසු මාස 6කට වරක්‌ අවුරුදු 5ක්‌ වන තෙක්‌ යූරියා ග්‍රෑම් 125 ( සාන්ද්‍ර සුපර් පොස්‌පේට්‌ ග්‍රෑම් 150/250 ( මියුරේට්‌ ඔෆ් පොටෑෂ් ග්‍රෑම් 125ක්‌ ද,

අවුරුදු 6-10 වන තෙක්‌ මාස 6කට වරක්‌ යුරියා ග්‍රෑම් 250 ( සාන්ද්‍ර සුපර් පොස්‌පේට්‌ ග්‍රෑම් 275/450 ( මියුරේට්‌ ඔෆ් පොටෑෂ් ග්‍රෑම් 250ක්‌ ද,

අවුරුදු 11-15 වන තෙක්‌ මාස 6කට වරක්‌

යුරියා ග්‍රෑම් 400 ( සාන්ද්‍ර සුපර් පොස්‌පේට්‌ ග්‍රෑම් 460/750 ( මියුරියේට්‌ ඔෆ් පොටෑෂ් ග්‍රෑම් 350ක්‌ ද,

අවුරුදු15න් පසු මාස 6කට වරක්‌

යුරියා ග්‍රෑම් 550 ( සාන්ද්‍ර සුපර් පොස්‌පේට්‌ ග්‍රෑම් 600/1000 ( මියුරියේට්‌ ඔෆ් පොටෑෂ් ග්‍රෑම් 450ක්‌ ද යෙදිය යුතු වේ.

මෙම පොහොර යෙදීමේ දී සාන්ද්‍ර සුපර් පොස්‌පේට්‌ වෙනුවට රොක්‌ පොස්‌පේට්‌ යෙදීම කළ යුතු වන්නේ තෙත් කලාපයේ වගාවන්ට පමණි. හැකි සෑම විට ම කාබනික පොහොර යෙදීම කළ හැකි නම් එය වඩා සුදුසු ය.

තෙත් කාලාපයේ දී මෙම රසායනික පොහොර මිශ්‍රණ යෙදීමට අමතරව වසරකට වරක්‌ ඩොලමයිට්‌ කි.ග්‍රෑ 02ක්‌ ගසකට යෙදීම සුදුසු ය. රසායනික පොහොර යෙදීමට සති දෙකකට පෙර ඩොලමයිට්‌ යෙදිය යුතු ය. ගසේ ප්‍රධාන කඳෙන් අඩි 1 1/2ක්‌ පමණ දුර සිට අතු විහිදී ඇති ප්‍රදේශයේ වටා රවුමට පොහොර විසුරුවා හැර පස සමග කලවම් කළ යුතු ය.

කොස්‌ පැළය සිටුවා පාර්ශ්වික අතු හතර දිශාවට වැඩෙන ලෙස පුහුණු කළ යුතු ය. අස්‌වනු නෙළාගත් පසු කප්පාදුවක්‌ කිරීම යෝග්‍ය වේ. මේ අවස්‌ථාවේ දුර්වල අතු, මැරුණු අතු, දිය රිකිලි හා එකිනෙකට හරස්‌ව වැඩෙන අතු ඉවත් කළ යුතු ය. අතු කප්පාදු කරන විට කැපුම් තලය ආනතව කපා ගැනීමත් කැපුම් තලවල දිලීර නාශක සහිත අලේපයක්‌ ගැල්වීමත් මඟින් දිලීර රෝගවලින් ආරක්‍ෂා කරගත හැකි ය.

කොස්‌ වගාවට වැළඳෙන රෝග හා පළිබෝධ ගැන ද දැනුවත් වීම වැදගත් ය. දලූ, රිකිලි, පත්‍ර හා ඵලවලට ද හානි පමුණුවන ඇන්ත්‍රැක්‌නෝස්‌ දිලීර රෝගය ගැන දැනගෙන සිටීම වැදගත් ය. මෙම රෝගයේ දී ගස කඳෙහි ඉහළ සිට පහළට මැරී යාමේ ලක්‍ෂණ පෙන්වයි. කොස්‌ ගෙඩි ද මේරීමට පෙර හැළී යැම මේ රෝගයේ ලක්‍ෂණයකි. පත්‍රවලට වැළඳුණු විට ගඩොල් රතු පැහැ ගැනුණු පැල්ලම් පත්‍ර මත දැකගත හැකි ය. එය ළපටි පත්‍රවලට, නටුවලට හානි සිදු කරයි. මෙම ලප සමග දුඹුරු පැහැති පැල්ලම් බවට පත් වී පසුව මුළු අංකුරය පුරා ම පැතිරී පිළිස්‌සී ගිය ආකාරයක්‌ පෙන්වයි. රෝගය ගෙඩිවලට පැතිර යැමත් සමගම ගෙඩිවල ද තද දුඹුරු පාට පැල්ලම් ඇති වේ. මෙම රෝගයට හේතු වන දිලීරය Colletotrichum gloeosporioides Penz  වේ.

කොස්‌ ගස සම්පූර්ණයෙන් ම මිය යාමේ රෝගයක්‌ පිළිබඳව ද විවිධ ප්‍රදේශවලින් වාර්තා වේ. මේ පිළිබඳව ගන්නොරුව උද්‍යාන භෝග පර්යේෂණ හා සංවර්ධන ආයතනය මඟින් ක්‌ෂේත්‍ර නිරීක්‍ෂණය කර තොරතුරු ලබාගෙන මර්දනයට නිර්දේශ නිකුත් කර ඇත. මේ රෝගයට හේතු වන දිලීර ක්‍රම 2කින් ශාකයට ආසාදනය විය හැකි බව ඔවුන් පෙන්වා දී ඇත.

මුදුන් අතු මඟින් හා මූල මණ්‌ඩලය මඟින් හානිය ආරම්භ කරන දිලීර තිබෙන බව ඔවුහු පවසති. මීට අමතරව කොස්‌ ගෙඩියේ නටුවලට ආසාදනය කරන දිලීර විශේෂයක්‌ ද තිබෙන බව ක්‍ෂෙත්‍ර නිරීක්‍ෂණවල දී සොයාගෙන ඇත. මුදුන් අතු මඟින් හානිය ආරම්භ කරන දිලීර ලෙස කොලටොටි්‍රකම් සෙමිකලර් හා බොට්‌රිඩිප්ලෝඩියා නියෝබ්‍රොaමේ හඳුනාගෙන තිබේ. මෙම වර්ගවල දිලීර බීජාණු සුළං සමග පැමිණ මුදුන් අතු මත පතිත වී දිලීර වැඩීම ආරම්භ වන අතර එය ක්‍රමයෙන් ප්‍රධාන කඳ දක්‌වා විහිදී ගොස්‌ අවසානයේ මූල මණ්‌ඩලය දක්‌වා පැතිරී අවසානයේ මුළු ගස ම විනාශ කරයි.

මෙම දිලීර වර්ධනය වීමත් සමග ම අතුවල පත්‍ර කහ පැහැ වී මැලවී පසුව හැළී යයි. අභ්‍යන්තර පටක ද දුඹුරු පාට වී පසුව කළු පැහැයට හැරෙයි. සමහර විට මෙසේ මැරුණු අත්තට පහළින් ඇති කොටසෙහි ජීවී බවක්‌ පෙන්නුම් කරයි.

මෙය රෝග ලක්‍ෂණ පෙන්වන මුල් අවස්‌ථාවේ දී ම හඳුනාගත හොත් පාලනය කරගැනීම පහසු වේ. ඒ සඳහා රෝගී කොටස්‌ ඉවත් කරන විට නිරෝගී කොටසෙන් ද අඟල් 10ක පමණ ප්‍රමාණයක්‌ ඉවත් වන ආකාරයට එය සිදු කළ යුතු ය. කැපුම යෙදූ සැනින් ම දිලීර නාශකයක්‌ එම ස්‌ථානයෙහි අලේප කළ යුතු ය. එනැමල් තීන්ත ද සමග මේ දිලීර නාශකය ආලේප කිරීමෙන් සේදී නො යා රැක දීමත් නැවත දිලීර ඇතුළු වීමට ඉඩ ඇහිරීමත් සිදු වේ. දිලීරනාශක ලෙස ඩැකොනිල්, මැනෙබ්, කැප්ටාන්, තන්ඩසාන් සුදුසු බව පෙන්වා දී ඇත..

මෙයට අමතරව මුල් මඟින් හානිය ආරම්භ කරන දිලීරයක්‌ ද හඳුනාගෙන ඇත. එම වර්ග නම් ෆොaමස්‌ ලිග්නෝසිස්‌ (Fomes lignosos), ෆොaමස්‌ නොක්‌සියස්‌ (Fomes noxius) රයිසොක්‌ටෝනියා සොලනි, ෆියුසාරියම් විශේෂ, ෆයිටොප්තරා විශේෂ, ස්‌ලෙරොටියම් විශේෂයන් ය. මේවා මුල් මගින් ශාකයට ආසාදනය වී ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වෙමින් මුල් කුණු වීම සිදු කරයි. ඉන් අනතුරුව කඳ ආක්‍රමණය කරයි. ඉන්පසු ක්‍රමයෙන් කඳේ ඉහළ කොටස්‌වලට ද පැතිර යයි. මේ ආකාරයට කඳෙහි ඉහළ කොටස්‌වලට ජලය ගෙන යැමට ඇති වන අවහිරතාව නිසා ශාකය මුදුනේ සිට මැරී යැමට පටන් ගනියි. රබර් ශාකය මැරී යැමට හේතු වූ දිලීර මෙයටත් හේතු වන හෙයින් රබර් වගාවන් ආශ්‍රිත කොස්‌ ගස්‌වල මේ රෝගය වාර්තා වේ. කඳු මුදුන්වල කොස්‌ගස්‌වල රෝගය ඇති විට සෝදාපාළුව මඟින් දිලීර සේදී පහළට ඒම හේතුවෙන් කඳු පහළ කොටස්‌වලට ද මේ දිලීර රෝග ව්‍යාප්ත වේ.

හානිය දරුණු වන තෙක්‌ බලා සිටීමෙන් පාලනය අසීරු වේ. ගහේ කොළ කහ පැහැ ගැන්වේ නම්, කොළ එකට එක්‌ වී පොකුරු ගැසේ නම්, අතු මැළවී යැමක්‌ පෙන්වයි නම්, ගස වටේ පරික්‍ෂා කර බැලීම සුදුසු ය. පස්‌ ඉවත් කර බලන විට සුදු පැහැති දිලීර ජාල මුල්වල පිටපොත්තේ දැකගත හැකි ය. මෙම දිලීර ආසාදනය උග්‍ර වූ විට පටක විනාශ වීම නිසා ජලය උරාගැනීමට බාධා වන හෙයින් ශාක මැලවී යයි.

මූලික රෝග ලක්‍ෂණ දුටු වහා ම පස ඉවත් කර රෝගී මුල් කපා විනාශ කළ යුතු ය. ඉන් අනතරුව කැප්ටාන්, තිsරාම්, ටොප්සීන් වැනි දිලීරනාශකයක්‌ යෙදිය යුතු ය. තදින් රෝගය පැතිරී තිබේ නම් මස්‌ කපා ඉවත් කර මුල් කොටස ද අවට බිම්මල් සහිත දිලීර ජාල තිබේ නම් ඒවා ද පුළුස්‌සා විනාශ කළ යුතු ය. නිරෝගී ශාක ද ආරක්‍ෂා කර ගැනීමට කටයුතු කළ යුතු ය.

පළිබෝධ හානි

අංකුර හා ගෙඩි සිදුරු කරන්නා ලෙස හඳුන්වන Glyphodes cesalis යන විද්‍යාත්මක නමින් හඳුන්වන කීටයෝ ගෙඩියේ මාංශල කොටස ආහාරයට ගනිති. ගෙඩිය මත කළු පැහැති අපද්‍රව්‍ය ලෙස ඔවුන් පිට කරන බහිස්‍රාවිය ද්‍රව්‍ය දැකගත හැකි ය. හානියට පත් ගෙඩි විනාශ කිරීමෙන් කෘමියා ගේ ගහනය අඩු කළ යුතු ය.

පොත්ත සිදුරු කරන්නා (Bactrocera fufomaculata degreec) කඳට හානි කරයි. කීටයා කඳ හාරාගෙන ඇතුළට යැම නිසා ගසේ වැඩීමට බාධා ඇති වේ. ගස වටා ඇති ලී කුඩු වැනි කොටස්‌ නිසා ද ගස පාමුල සිදුරු මඟින් ද හානිය ඇති බව නිරීක්‍ෂණය කළ හැකි ය. පොත්ත තුළ සිටින පණුවන් ඉවත් කිරීම ඉක්‌මනින් කළ යුතු ය.

කොස්‌ ගසකින් අවුරුදු 2-3ක දී අස්‌වනු ලබාගත හැකි ය. පළමුව ගෙඩි 3-4ක්‌ හටගත්තත් පසුව වැඩියෙන් ඵල ඇති වේ. ප්‍රධාන කොස්‌ වාර මාර්තු-ජුනි හා නොවැම්බර්-ජනවාරි මාස ය.

කොස්‌ ආශ්‍රිත නිෂ්පාදන සකස්‌ කිරීම කොස්‌වලින් වැඩි ප්‍රයෝජන ලබා ගැනීමට අනුගමනය කළ හැකි ය. කොස්‌ ගසින් උපරිම ඵල ලබා ගැනීමට යොමු වන්නේ නම් වාරයේ දී අපතේ යාමත් සිදු නො වනු ඇත. ආහාර හිඟයකට හොඳ ම පිළියම කොස්‌ ගස බව අප අමතක නො කළ යුතු ය.

ගස් වර්ග 15 - පළමු කොටස (බාලදක්ෂයින්ට අවශ්‍ය)

ශ්‍රී ලංකා‍වේ භූමි ප්‍රමාණය හෙක්ටයාර් මිලියන 6.56 කි. 1999 දී සිදු කරන ලද වන සංගනනයට අනුව අප රටේ හෙක්ටයාර මිලියන 1.94 ක වනාන්තර ප්‍රමාණයක් පවතින අතර එය මුලු භූමි ප්‍රමාණයෙන් 29.5 % ක් පමණ වේ. මෙයින් හෙක්ටයාර මිලියන 1.47 ක් නැතහොත් භූමි ප්‍රමාණයෙන් 22.4% ක් ඝන වනාන්තර ලෙස ද (75% කට වඩා වැඩි වියන් ආවරණයක් සහිත)  ඉතිරි හෙක්ටයාර් මිලියන 0.47 ක ප්‍රමාණය නැතහොත් භූමි ප්‍රමාණයෙන් 7% ක් විවෘත වනාන්තර (වියන් ආවරනය 40%  - 75% අතර අගයක පවතින) ලෙසද වර්ගීකරණය කර තිබේ.  මෙයට අමතරව තේක්ක, මැහෝගනී, ඉයුකැලිප්ටස්, පයිනස් සහ අනෙකුත් දේශීය ශාක විශේෂවලින් සමන්විත වූ වන වගා හෙක්ටයාර් 90,000 ක්, එනම්, භූමි ප්‍රමාණයෙන් 1% ක වන වගා ප්‍රමාණයක් ද ශී ලංකාව සතුව තිබේ.  මෙම සංගනනයේදී රබර් සහ පොල් වගාවන් මෙන්ම ගෙවතු වැනි අනෙකුත් කෘෂි වන වගා පද්ධති සැලකිල්ලට නොගත් අතර, එම වගාවන් මුලු භූමි ප්‍රමාණයෙන් 20% ක පමණ ප්‍රමාණයක් ආවරණය කරයි.

ශ්‍රී ලංකා‍වේ ස්වභාවික වෘක්ෂලතා වර්ගීකරණයේ දී අවධානයට ලක් කරන්නා වූ ප්‍රධාන සාධක දෙක වන්නේ පස (පාංශු විද්‍යාව) සහ මුහුදු මට්ටමේ සිට උස (උන්නතාංශ කලාපකරණය) යන සාධකය.  මෙම සාධක දෙකෙහි අන්තර් ක්‍රියාකාරීත්වය හේතුකොටගෙන පහත දැක්වෙන වනාන්තර මාදිලි අට ශ්‍රී ලංකාව තුළ දක්නට ලැබේ.

• කඳුකර වනාන්තර
• උප කඳුකර වනාන්තර
• පහතරට වර්ෂා වනාන්තර
• තෙත් මෝසම් වනාන්තර
• වියළි මෝසම් වනාන්තර
• ගංගාධාර වියළි වනාන්තර
• විවෘත වනාන්තර
• කඩොලාන වනාන්තර

ශාක වර්ගීකරණය

ශාක වර්ගීකරණයේ ප්‍රධානතම නිර්නායකය වන්නේ පුෂ්ප තිබීම හෝ පුෂ්ප නොතිබීමයි. පුෂ්ප හටගන්නා ශාක සපුෂ්ප ශාකයන් ලෙසත් පුෂ්ප හට නොගන්නා ශාක අපුෂ්ප ශාකයන් ලෙසත් ‍කොටස් දෙකකට බෙදා දැක්විය හැකිය.

සපුෂ්ප ශාක

පුෂ්ප හටගන්නා ශාක සපුෂ්ප ශාකයන් යනුවෙන් හැදින්විය හැකිය. මුලක්, කදක්, පත්‍රයන් යනාදියෙන් සමන්විත බීජ හටගන්නා ශාක සපුෂ්ප ශාක යනුවෙන් හදුන්වා දිය හැකිය. සපුෂ්ප ශාක ආවෘතීය බීජක ශාක ලෙසද හදුන්වනු ලැබේ. එසේ සදහන් කරනු ලබන්නේ මේවායේ හටගන්නා බීජ ඵලයකින් ආවරණය වී තිබීමයි. මේවා ජලජ, භෞමික මෙන්ම අපි ශාකද දැකිය හැකි පැතිරුණු ශාක විවිධත්වයක් දැකිය හැකිය. මෙම සපුෂ්ප ශාක නැවතත් කොටස් දෙකකට බෙදා දැක්විය හැකිය. එනම්,

1. ද්විබීජ පත්‍රී ශාකයන්
2. ඒකබීජ පත්‍රී ශාකයන් ලෙසයි.    

ඒකබීජ පත්‍රී ශාකය

බීජවල බීජපත්‍ර එකක් පමණක් දැකිය හැකි ශාක ඒකබීජ පත්‍රි ශාක ලෙස හදුන්වනු ලබයි. මේ සදහා උදාහරණ වශයෙන් පොල්, තල්, පුවක් වැනි ශාකයන් දැක්විය හැකිය. මේ ශාකයන්ගේ දැකිය හැකි විශේෂ ලක්ෂණ කිහිපයක් ඇත. එනම්,

• තන්තු මූල පද්ධතියක් තිබීම
• බීජයේ පියළි එකක් පමණක් තිබීම
• කද අතු වලට නොබෙදීම
• ත්‍රී අංකික පුෂ්ප තිබීම
• කදේ පහළ සිට ඉහළට යන තුරුම එකම සමාන තත්වයෙන් පැවතීම
• පත්‍රවල සමාන්තර නාරටි දක්නට තිබීම

ද්විබීජ පත්‍රී ශාකය

බීජවල බීජපත්‍ර දෙකක් දැකිය හැකි ශාක ද්විබීජ පත්‍රි ශාක ලෙස හදුන්වනු ලබයි. මේ සදහා උදාහරණ වශයෙන් රඹුටන්, ඇපල්, ‍කොස් , අලිගැටපේර වැනි ශාකයන් දැක්විය හැකිය. මේ ශාකයන්ගේ දැකිය හැකි විශේෂ ලක්ෂණ කිහිපයක් ඇත. එනම්,

• මුදුන් මූල පද්ධතියක් තිබීම
• බීජයේ පියළි දෙකක් තිබීම
• කද අතු වලට බෙදීම
• චතුර්ණී අංකික පුෂ්ප තිබීම
• කදේ පහළ සිට ඉහළට යනවිට සිහින් වීම
• පත්‍රවල ජාලාභ නාරටි දක්නට තිබීම

අපුෂ්ප ශාක

පුෂ්ප හට නොගන්නා ශාක අපුෂ්ප ශාක ලෙස හදුන්වනු ලබයි. මෙම අපුෂ්ප ශාක නැවත වතාවක් කොටස් දෙකකට බෙදා දැක්විය හැකිය. එනම්,

1. බීජ හටගන්නා අපුෂ්ප ශාක
2. බීජ හට නොගන්නා අපුෂ්ප ශාක

බීජ හටගන්නා අපුෂ්ප ශාක

බීජ හට ගන්නා අපුෂ්ප ශාක විවෘත බීජක ශාක ලෙස හදුන්වනු ලබයි. එනම් එහි බීජය ඵලයකින් ආවරණය වී නොමැත. එම නිසාවෙන් විවෘත බීජක ශාක ලෙස හන්වනු ලබයි. මේවායේ බීජ හට ගන්නේ කේතුවල තිබෙන්නා වූ මහා බීජාණු පත්‍ර වලය. උදාහරණ වශයෙන් මඩු ශාකය දැක්විය හැකිය. විවෘත බීජක ශාක කාෂ්ඨ ශාකයන් වන අතර බොහෝ ඒවා ගස් වන අතර ඇතැම් ඒවා පදුරු වේ. පැහැදිළි කේතුවල බීජ හට ගන්නා ශාක කේතුධර ශාක ලෙස හදුන්වනු ලබයි. මේවාට උදාහරණ වශයෙන් නත්තල් ගස දැක්විය හැකිය.

බීජ හට නොගන්නා අපුෂ්ප ශාක

බීජ හට නොගන්නා අපුෂ්ප ශාක බීජාණු මගින් ප්‍රචාරණය වේ. මේවාද කොටස් කිහිපයටකට බෙදා දැක්විය හැකිය. එනම්,

පර්ණාංග           - මීමන

අක්මා ශාක        - මාකැන්ටියා

ගදා පාසි           - සෙලෙජානෙල්ලා

ශුකී පාසි           - පො‍ගොනාටුම්

 

ශ්‍රී ලංකාවේ මෙතෙක් හඳුනාගෙන ඇති ශාක විශේෂ

ශ්‍රී ලංකාවේ මෙතෙක් හඳුනාගෙන ඇති ආවෘත බීජ ශාක විශේෂ ගණන 3154කි. මීට අමතරව විවෘත බීජ ශාක විශේෂ 02ක් හා මීවන, තලස් ශාක 336ක් හඳුනාගෙන ඇත. මේ ශාක අතරින් ආවෘත බීජ ශාක 894ක් ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික ශාක විශේෂ වන අතර මීවන හා තලස් ශාක විශේෂ 49ක් ද ශ්‍රී ලංකාවට ආ‍වේණික ශාක විශේෂයි.

ආවෘත බීජ ශාක විශේෂ 05ක් ශ්‍රී ලංකාවෙන් වඳ වී ඇතැයිද අනාවරණය වේ. Strobilanthes caudata (Acanthaceae), Blumea angustifolia (Asteraceae), Crudia zeylanica (Fabaceae), Rinorea bengalensis (Violaceae) හා inorea decora (Violaceae) එම ශාක විශේෂ වේ.

ශ්‍රී ලංකාවේ ශාක විශේෂ වඳවීමට හා වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්වීමට බලපාන හේතු රාශියකි. දේශගුණික විපර්යාසයන් හේතුවෙන් සිදු වන ක්‍රියාදාමයන් එක් හේතුවක් වේ. ශාක විශේෂ අධික ප්‍රමාණයන්ගෙන් ඉවත් කිරීමක්ද (Over exploitation) සිදු කෙරේ.

උදාහරණ වශයෙන් ගත් විට කොතලහිඹුටු, වල්ලපට්ට වැනි ශාක විශේෂ වැදගත් වේ. ඒවායේ වර්ධනයට හා පැතිරීමට සාපේක්ෂව ඉවත් කිරීම වේගවත් ව සිදු වනු ඇත. විවිධ ව්‍යාපෘති හා විශාල සංවර්ධන ව්‍යාපෘති සඳහා වනාන්තර බිම් නිරන්තරයෙන් යොදා ගැනීම, ශාක වාසස්ථාන කැබලිවීම, ආගන්තුක ආක්‍රමණික ශාක විශේෂවල වේගවත් පැතිරීම, වගාබිම් තුළ අධි සාන්ද්‍ර පොහොර/ කෘමිනාශක නිරන්තර භාවිතය හා ඒවායේ පැතිරීම සහ වනාන්තර ආශ්‍රිතව සිදු කරන කැනීම් (ඛනිජ ද්‍රව්‍ය) වැඩිවීම තවත් හේතු ලෙස සඳහන් කළ හැකියි.

ආරක්ෂා කළ යුතු ශාක විශේෂ ඇතුළත් සංවේදී කලාප හා සංරක්ෂිත ප්‍රදේශ හඳුනාගෙන එම ප්‍රදේශ මායිම් සලකුණු කොට වෙන් කර තිබීම හා එවැනි ප්‍රදේශ ගැසට් කිරීම මඟින් ආරක්ෂා කිරීමට කටයුතු යොදා තිබීම වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති ශාක ආරක්ෂා කිරීමට රජය ගෙන ඇති එක් පියවරකි.

විතැන් සංරක්ෂණය (Exsitu Conservation) හා ස්ථානීය සංරක්ෂණය (Insitu Conservation) සිදු කිරීම ද තවත් ක්‍රියාමාර්ගයකි. එනම් මහින්ද චින්තන-ඉදිරි දැක්ම යටතේ උද්භිද උද්‍යාන 10ක් ඇති කරමින් ලංකාවේ විවිධ ප්‍රදේශවල ආරක්ෂා කළ යුතු ශාක විශේෂ ආරක්ෂා කිරීමට කටයුතු කිරීමයි.

වනාන්තර අවශ්‍යතා සපුරා ගැනීමට විකල්ප දැවමය වන වගා, ප්‍රජා වන වගා හා පෝෂණීය වන වගා ඇති කිරීමත් වනාන්තරහරණය හා වන හායනය අවම කිරීම මඟින් හරිතාගාර වායු විමෝචනය අවම කිරීම සඳහා වන එක්සත් ජාතීන්ගේ වැඩසටහන (UNREDD) ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක කිරීමත් මේ වන විට සිදු කරමින් පවතී.

විවිධ රුක්රෝපණ වැඩසටහන් මඟින් ස්වභාවික වනාන්තර වෙත ඇති තර්ජනය විභවය අවම කිරීම, "හරිත ලංකා ජාතික" ජාතික ක්‍රියාකාරී සැලැස්මේ සඳහන් නව පරිසර ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී වඳවීමේ තර්ජනයට ලක් වූ ශාක විශේෂ ප්‍රතිසාධනය කිරීම පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීම, හායනයට ලක්ව ඇති වනාන්තර හඳුනාගෙන පෝෂණීය වන වගා ඇති කිරීම, වන අපරාධ සඳහා වන සංරක්ෂණ ආඥා පනත යටතේ නීතිමය පියවර ගැනීම හා වඳ වී යාමේ තර්ජනයට ලක් වන ජීවීන් පිළිබඳ තොරතුරු ඇතුළත් "රතු දත්ත පොත" මඟින් වඳ වී යාමේ තර්ජනයට ලක්වන ශාක හඳුනාගැනීමෙක් ඒවා සංරක්ෂණය කිරීමට කටයුතු කිරීම යනාදියද මෙහිදී ගනු ලබන ක්‍රියාමාර්ග බව පරිසර හා පුනර්ජනනීය බලශක්ති අමාත්‍යාංශය පෙන්වා දෙයි.  ශ්‍රී ලංකාවේ දක්නට ලැබෙන ශාක විශේෂ අතරින් 170ක් පමණ දශක කිහිපයක සිට සොයාගත නොහැකි තත්ත්වයට පත්ව ඇතැයි ද ඉන් ශාක විශේෂ පහක් ස්ථිරවශයෙන් ම වඳවී ගොස් ඇතැයි ද උද්භිද උද්‍යාන අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ආචාර්ය සිරිල් විජේසුන්දර මහතා පවසයි. ඒ මහතා වැඩිදුරටත් කියා සිටියේ මෙරට ඇති මල් පිපෙන හෙවත් සපුෂ්ප ශාකවලින් සියයට 44ක් පමණ දැනටමත් වඳවී යාමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති බවයි.

ආචාර්ය විජේසුන්දර මහතා පවසන්නේ එම ශාකවලට අත්‍යාවශ්‍ය වූ පරිසර පද්ධතීන් සීඝ්‍රයෙන් විනාශවන බැවින් මෙවැනි ශාක විනාශ වෙනිම් පවතින බවයි. ඒවා විනාශනොවී බේරාගැනීමට නම් ශාක බෝවන පරිසර පද්ධති හෙවත් වාසස්ථාන රැකබලා ගැනීමට කටයුතු කිරීමට උනන්දුවිය යුතු බවත් ඒ මහතා පවසයි. වඳවී යමින් පවතින ශාක හඳුනාගෙන සංරක්ෂණය කිරීමටත් ඒවා උද්භිද උද්‍යානවල රෝපණය කැර බීජ හා පටක රෝපණයෙන් නව ශාක බිහිකර ව්‍යාප්තකිරීමට තැත් කළ යුතු බවත් ආචාර්ය සිරිල් විජේසුන්දර මහතා කියයි.


 

 

ශ්‍රී ලංකා ප්‍රධාන බාලදක්ෂතුමා දිවුරුම් දුන් වගයි..!

New Sri lankan Chief Scout, His Excellency President Maithripala Sirisena investiture Ceremony

'මාගේ අාගම හා රට කෙරෙහි යුතුකම් ඉටු කිරීමට ද 

සෑමකල්හීම අනුන්ට උපකාර කිරීමට ද 

බාලදක්ෂ නීතිය කීකරු වීමට ද 

මාගේ අවංක විශ්වාසය උඩ සම්පූර්ණ 

උත්සාහය යෙදවීමට පොරොන්දු වෙමි....'

1951 වසරේ සැප්තැම්බර් තුන්වැනිදා පොළොන්නරුවේ ලක්ෂඋයන ගම්පියසේ දීී  මෙලොව එළිය දුටු පල්ලෙවත්ත ගමරාළලාගේ මෛත‍්‍රීපාල යාපා සිරිසේන  මහතා වසර 47 ක දීර්ඝ දේශපාලන ගමනේ  සංධිිස්ථානය සනිටුහන් කරමිින් නිදහසින් පසු රජරටින් බිහි වූ ප‍්‍රථම රාජ්‍ය පාලකයා ලෙස ශ‍්‍රී ලංකා ප‍්‍රජාතාන්ති‍්‍රක සමාජවාදී ජනරජයේ 6 වන විධායක ජනාධිපතිවරයා ලෙස පසුගිය දා තේරී පත් වූයේ ය. 
පොළොන්නරුවේ ලක්ෂඋයන කණිෂ්ඨ විදුහලෙන් ප‍්‍රාථමික අධ්‍යාපනය ලැබූ එතුමා පොළොන්නරුව තෝපාවැව මහා විද්‍යාලයෙන් හා රාජකීය විද්‍යාලයෙන් අධ්‍යාපනය ලැබූ අතර සිරිසේන මහතා දේශපාලනයට අත්පොත් තැබූවේ පාසල් සිසුවකු ලෙස 17 හැවිරිදි වියේදී ය.

තෝපාවැව විද්‍යාලයීය බාලදක්ෂයෙකු ලෙස බාලදක්ෂ පුහුණුවෙහි පෙරගමන් අැරඹූ එතුමා 2015/05/20 දින ජනාධිපති කාර්යාලයේ පැවති විශේෂ උත්සවයක දී ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මැතිතුමා ශ්‍රී ලංකා බාලදක්ෂ ව්‍යාපාරයේ සභාපතිධුරය සහ අනුශාසකධුරයට පත්කෙරිණ. ශ්‍රී ලංකා බාලදක්ෂ සංගමයේ ව්‍යවස්ථාවට අනුව රාජ්‍ය නායකයා හෝ නායිකාව එහි ප්‍රධාන බාලදක්ෂතුමා ලෙස ජාතික කරලේන්සුව පළදවා බාලදක්ෂයෙකු ලෙස පත් කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිය මත මෙම ධුරයන් ප්‍රධානය කිරීම සිදු විය. මෙම අවස්ථාවට ශ්‍රී ලංකා බාලදක්ෂ සංගමයේ ප්‍රධාන බාලදක්ෂ කොමසාරිස් මහාචාර්ය නිමල් ද සිල්වා, නියෝජ්‍ය ප්‍රධාන කොමසාරිස් සිරාස් සාලි යන මහත්වරුන් ඇතුළු මූලස්ථාන කොමසාරිස්වරුන්, සහාය කොමසාරිස්වරුන් ඇතුළු පිරිසක් සහභාගී වූහ.


President Sirisena takes oath as Chief Scout of Sri Lanka!

HE President of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka, becomes the Chief Scout & the Patron of the Association & HE President Maithripala Sirisena took oaths as the 9th Chief Scout of Sri Lanka and Patron of the Sri Lanka Scout Association. Sri Lanka's President Maithreepala Sirisena took oaths as Chief Scout of Sri Lanka & Patron of the Guild on Tuesday (May 20) at a special ceremony held at the President's Office. Chief Commissioner of Sri Lanka Scouts Prof.Nimal de Silva administered the oath and adorned him with a national scarf.

Sri Lanka Scouts constitution provides that the President of the country is the Chief Scout.The President was enlightened on future activities and special programmes to be carried out by the Sri Lanka Scouts Association.
During the function the president instructed the relevant officials to provide all assistance to the Nation Scout troops. The President recalled the experiences he gained during his schooling period as a Scout. He said that the experience gained at that time helped him to strengthen his future activities. Deputy Chief Commissioner of Scout Shiraz Salih and several other officers of the Scouts Movement attended this function.

Chief Commissioner of Sri Lanka Scouts Pro. Nimal De Silva, Silva administered the oath and adorned HE President with a National Scout Scarf of Sri Lanka Scout Association. During the function the President instructed the relevant officials to provide all assistance to the nation scout troops. The President recalled the experiences he gained during his schooling period as a scout. He said that the experience gained at that time helped him to strengthen his future activities. President was enlightened on future activities and special programs to be carried out by the Sri Lanka Scouts Association.

 

Flags of Chief Scout of Sri Lanka (ප්‍රධාන බාලදක්ෂයාගේ ධජය)

A CHIEF SCOUT OF CEYLON (ලංකාවේ ප්‍රධාන බාලදක්ෂයා)

The Governor, appointed by the British monarch (on the advice of the prime minister), maintained executive power in Ceylon throughout British rule. He was head of the executive council and the pre-independence government of Ceylon. The Governor was the most powerful official in Ceylon, except only during World War II, when Admiral Sir Geoffrey Layton was appointed Commander-in-Chief, Ceylon with power exceeding that of the Governor. The Governor was the ex-officio Chancellor of the University of Ceylon.

Governors of British Ceylon

The Governor-General of Ceylon was the representative of the Ceylonese monarch and head of state, who held the title of King or Queen of Ceylon (as of 1952, Queen Elizabeth II) from 1948 when the country became independent as a Dominion until it became the republic of Sri Lanka in 1972.

Governor-General of Ceylon

Sir Henry Edward McCallum 24 Aug 1907 - 24 Jan 1913 
Reginald Edward Stubbs (1st time) 24 Jan 1913 - 18 Oct 1913 
Robert Chalmers 18 Oct 1913 -  4 Dec 1915 
Reginald Edward Stubbs (2nd time) 4 Dec 1915 - 15 Apr 1916 
Sir John Anderson 15 Apr 1916 - 24 Mar 1918 
Reginald Edward Stubbs (3rd time) 24 Mar 1918 - 10 Sep 1918 
Sir William Henry Manning 10 Sep 1918 -  1 Apr 1925 
Cecil Clementi (acting) 1 Apr 1925 - 18 Oct 1925 
Edward Bruce Alexander (acting) 18 Oct 1925 - 30 Nov 1925 
Sir Hugh Clifford (2nd time) 30 Nov 1925 - Jun 1927 
Arthur George Murchison Fletcher Jun 1927 - 20 Aug 1928 
Sir Herbert James Stanley 20 Aug 1928 - 11 Feb 1931 
Bernard Henry Bourdillon (acting) 11 Feb 1931 - 11 Apr 1931 
Sir Graeme Thomson 11 Apr 1931 - 20 Sep 1933 
Francis Graeme Tyrrell (acting) 20 Sep 1933 - 23 Dec 1933 
Reginald Edward Stubbs (4th time) 23 Dec 1933 - 30 Jun 1937 
Maxwell MacLagan Wedderburn 30 Jun 1937 - 16 Oct 1937 
Sir Andrew Caldecott 16 Oct 1937 - 19 Sep 1944 
Henry Monck-Mason Moore 19 September 1944 - 4 February 1948


A CHIEF SCOUT OF SRI LANKA (ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන බාලදක්ෂයා)

The President is elected by the people and holds office for a period of six years. The President has the right to attend, address and send messages to Parliament at any time. The President is also entitled to all the privileges, immunities and powers of a Member of Parliament other than the right to vote, and shall not be liable for any breach of the privileges of Parliament, or of its Members.
The President is the Head of the Cabinet of Ministers, presides at meeting of the Cabinet and appoints the Prime Minister from among the members elected to Parliament. The powers of the President include that of summoning, proroguing and dissolving Parliament and calling for a Referendum, in keeping with the relevant provisions of law.

The President is the Patron and Chief Scout, (Ceylon Scout Council Act. - This Act may be cited as the Ceylon Scout Council (Incorporation) Act, No. 13 of 1957))  It seems that each Sri Lankan President had to be a Chief Scout in Sri Lanka. Every Sri Lankan President's has his own flag. From the rulers of the list of presidents is the Republic (1978-2000 Democratic Socialist Republic)

List of Chief Scout in Sri Lanka

1. William Gopallawa 22 May 1972 - 4 Feb 1978 
2. Junius Richard Jayawardene 4 Feb 1978 - 2 Jan 1989
3. Ranasinghe Premadasa 2 Jan 1989 - 1 May 1993
4. Dingiri Banda Wijetunge 2 May 1993 - 12 Nov 1994
5. Chandrika Kumaratunga 12 Nov 1994 - 19 Nov 2005
6. Mahinda Rajapaksa 19 Nov 2005 - 9 January 2015
7. Maithripala Sirisena 9 January 2015 - 18 November 2019
8. Lt.Co Gotabaya Rajapaksa18 November 2019 -

The British Governor of Ceylon was an official who ruled British Ceylon during the British colonial period between 1798 and 1948. Upon the end of British rule and the creation of Dominion of Ceylon in 1948, this office was replaced by the Governor-General, who represented the British Monarch and not the Government of the United Kingdom as did the Governor. The office of Governor-General was itself abolished in 1972 and replaced by the post of President when Sri Lanka became a Republic.

Sri Lanka Governor General
Sir Oliver Ernest Goonetilleke, GCMG, KCVO, KBE

William Gopallawa 
Last Governor-General of the Dominion of Ceylon / Executive President

Therefore the presidential flag is somewhat of a logical analog. Blue with the national coat of arms in full colours above a white bordered red inscription (reading Sri Lanka, some lectures in Sinhalese).

J.R.Jayawardene

President of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka

The red and green colours are for prosperity and progress. The central device is the Dhammachakka wheel, representing justice in society. The eight-spoked wheel refers to the noble eight fold path of Buddhism (right understanding, right thoughts, right speech, right behaviour, right livelihood, right effort, right mindfulness and right concentration). The corner ornaments are the Sinhalese word "Jaya" (Victory). The proportions are (according to the text) 2:3, even if the image pictured is 1:2. The central device is 3/5 the width of the flag. The word Jaya is also the first two syllables of the president's name (J. R. Jayawardene). Colours of the corner devices and the central emblem are not given. The same flag (ratio 1:2), is pictured in Flaggenmitteilung 65, showing the corners ornaments green and the central wheel yellow.

Ranasinghe Premadasa 

President of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka

Red with a stylized lotus flower; a border of white and green decorated with gold rice leaves; in each corner "bo" leaves". This might be Premadasa's flag, therefore the Sri Lankan presidential standard 1989-1993. It shows analogies both to the current flag (lotus flower, bo leaves) and to the previous one (green-white border). The central emblem is a disk with ornaments very different from that shown in Album des Pavillons (2000). It looks like a flower or an image seen in a kaleidoscope.

Chandrika Kumaratunga
President of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka

Yellow flag with red-white-red unequal border and four white pipul leaves, one in each corner. In the middle there is a red white and yellow rosette (arabesque, if you like, though probably this is not proper word here). [Red here is the brownish red of the national flag.] It seems that in all these representations of the presidential flag it is not in ratio 1:2, but (very) close to 4:9. he ratio is 4:9. The patterned border ornament is still not known as we lack a precise original picture.

Mahinda Rajapaksa 
President of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka

The flag has a maroon or burgundy field, a yellow ornamental border, the 4 inward-pointing yellow leaves which are also on the main portion of the national flag, and a yellow circular device in the center. The number of florets in the border is conjectural, as no entire side is visible.

Honourable Maithripala Sirisena
President of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka

A white lotus has been used as the main theme of the flag and it depicts the pure governance of the President. Fame and glory have been depicted from the four-sided filaments that extend from the stigma of the white lotus. Wisdom and honesty have been depicted by the white and yellow circles around the lotus. Buddhism and the influence it has had on the nation has been depicted by the Bo Leaves on the four corners. Necessary factors for happiness; Uttana Sampadha, Arakka Sampadha, Kalyana Miththa, and Samajeevatha have also been depicted by the Bo leaves.

Honourable Gotabaya Rajapaksa
President of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka

Officially Handing over Ceremonys the National flag of Sri Lanka

SL flag officially handed over to World Scout Jamboree delegation

Add caption

Handing over the national flag of Sri Lanka officially to the delegation from Sri Lanka to the World Scouts Jamborees. The President, while congratulating the Sri Lankan delegation pointed out the importance of taking the identity of Sri Lanka to the world.

Kim’s Game

 Increase your observational skills

Prepper mind training: Kim’s Game

Prepping isn’t just about learning things and buying things. You need to prepare both your body and your mind for survival. There’s a lot of information out there that’ll tell you how to prepare your body for survival, but how do you prepare your mind?

Situational awareness is key to understanding your environment so you can know better both your circumstances and your options. There are myriad examples that could be given but would you notice the bulge (called printing) of someone’s ankle from a concealed weapon if you were asked to follow him to barter for goods? Would you remember enough details of the turn of a path you passed two hours ago to be able to find it again? If you were attacked, would you be able to give a good enough description of the subject and getaway vehicle to have him identified?

Groups including everything from the Boy Scouts to sniper schools to government spy agencies and surveillance teams use a simple game to teach situational awareness and develop your memory. I’ve used it to train my guys. It’s called Kim’s Game and it’s great training. Contrary to what the instructors in sniper school said, it doesn’t stand for “Keep In Mind Sniper.”

This is a fantastic game that you can play with your kids or your team to get them to be much better at noticing and remembering details.

Rudyard Kipling wrote a book called ‘Kim’, published in 1901. It was also a movie from 1950, starring Dean Stockwell, the older guy from Quantum Leap (when he was 15) and Errol Flynn. I hate old movies because the acting sucks and there’s no special effects or enough stuff blowing up but this one kept my attention for the whole thing.

It’s a pretty good book if you like history or spy stuff or reading stuff with ‘thee’ and ‘thy’. In it, Kim is an Irish Orphan kid in 1885 India who’s trained to be a spy. The cool thing is that the book, and to a lesser extent, the movie, explains some of the training that he’s given. The most useful training for preppers that it explains is called The Play of the Jewels. We call this Kim’s Game.
The game’s simple enough and is fantastic to keep your kids busy on roadtrips or if you’re stuck in a bunker awaiting out some kind of disaster overhead. It’s also such a flexible game that you can pretty much play it anywhere, with anything.

To explain, here’s a 3.5 minute video from the movie where Kim is shown how to play the game. If you want to skip right to the game, go to about 1:15…( https://youtu.be/0uVKSK818bI)

In case you don’t want to watch for some reason, here’s a quote from the book as it’s introduced to Kim. I’ll then go into how you should think about using it at home.

‘Not yet – not yet. In a little while he will go away again. But now he is at school – at a new madrissah – and thou shalt be his teacher. Play the Play of the Jewels against him. I will keep tally.’
The child dried his tears at once, and dashed to the back of the shop, whence he returned with a copper tray.
‘Give me!’ he said to Lurgan Sahib. ‘Let them come from thy hand, for he may say that I knew them before.’
‘Gently – gently,’ the man replied, and from a drawer under the table dealt a half-handful of clattering trifles into the tray.

Now,’ said the child, waving an old newspaper. ‘Look on them as long as thou wilt, stranger. Count and, if need be, handle. One look is enough for me.’ He turned his back proudly.
‘But what is the game?’
‘When thou hast counted and handled and art sure that thou canst remember them all, I cover them with this paper, and thou must tell over the tally to Lurgan Sahib. I will write mine.’
‘Oah!’ The instinct of competition waked in his breast. He bent over the tray. There were but fifteen stones on it. ‘That is easy,’ he said after a minute. The child slipped the paper over the winking jewels and scribbled in a native account-book.
‘There are under that paper five blue stones – one big, one smaller, and three small,’ said Kim, all in haste. ‘There are four green stones, and one with a hole in it; there is one yellow stone that I can see through, and one like a pipe-stem. There are two red stones, and – and – I made the count fifteen, but two I have forgotten. No! Give me time. One was of ivory, little and brownish; and – and – give me time…’
‘One – two’ – Lurgan Sahib counted him out up to ten. Kim shook his head.
‘Hear my count!’ the child burst in, trilling with laughter. ‘First, are two flawed sapphires – one of two ruttees and one of four as I should judge. The four-ruttee sapphire is chipped at the edge. There is one Turkestan turquoise, plain with black veins, and there are two inscribed – one with a Name of God in gilt, and the other being cracked across, for it came out of an old ring, I cannot read. We have now all five blue stones. Four flawed emeralds there are, but one is drilled in two places, and one is a little carven-‘
‘Their weights?’ said Lurgan Sahib impassively.
‘Three – five – five – and four ruttees as I judge it. There is one piece of old greenish pipe amber, and a cut topaz from Europe. There is one ruby of Burma, of two ruttees, without a flaw, and there is a balas-ruby, flawed, of two ruttees. There is a carved ivory from China representing a rat sucking an egg; and there is last – ah ha! – a ball of crystal as big as a bean set on a gold leaf.’
He clapped his hands at the close.
‘He is thy master,’ said Lurgan Sahib, smiling.
‘Huh! He knew the names of the stones,’ said Kim, flushing. ‘Try again! With common things such as he and I both know.’
They heaped the tray again with odds and ends gathered from the shop, and even the kitchen, and every time the child won, till Kim marvelled.
‘Bind my eyes – let me feel once with my fingers, and even then I will leave thee opened-eyed behind,’ he challenged.
Kim stamped with vexation when the lad made his boast good.
‘If it were men – or horses,’ he said, ‘I could do better. This playing with tweezers and knives and scissors is too little.’
‘Learn first – teach later,’ said Lurgan Sahib. ‘Is he thy master?’
‘Truly. But how is it done?’
‘By doing it many times over till it is done perfectly – for it is worth doing.’
The Hindu boy, in highest feather, actually patted Kim on the back.
‘Do not despair,’ he said. ‘I myself will teach thee.’

So if you can get past old dude’s language, you should have a pretty decent idea of how the game works.

You take a group of items and observe them for a set amount of time and then try to list more observations than your opponent can. It’s up to you to figure out how to keep score or what counts or doesn’t count as an observation.
 
As you get better at the game, just add more items or reduce the time allowed.
For an added twist, uncover several items for observation and then let them study, then cover them all back up while they think for a minute and as you remove some of the items from the pile. Then uncover the items and have them list the details of the missing items instead of all of them. This way ensure that they can’t just try to remember a bunch of details from a couple of items – they have to study them all.

It’s a bit harder than you might think but the nice thing is that no matter what your skill level is now or later, it’ll improve the more you play.

You don’t even have to have a pile of stuff to play. Remember the old license plate game as a kid? Take it to the next level. If you’re sitting in traffic, have two people look around for 30 seconds and then close their eyes. Whoever can remember the most details about license plates, cars, bumper stickers, and passengers, wins.

Taking the game a step further

Even better, have them close their eyes when they’re not expecting to play. This is where the training really gets good. You can do this in the mall, at school, at a friends house, at the park, or wherever. Have them close their eyes and start naming off the stuff they observed – when they didn’t know they were playing it.

It’ll amaze you just how little of your world you actually take notice of if you do it this way. It’ll also amaze you how many times this skill will come in handy once you’ve developed it. By playing the game without notice, you train yourself to not only be better at remembering things, you train yourself to always be noticing things.

Once you’ve developed this skill a bit, start thinking of how you could incorporate it into survival situations. Then make a game of trying to notice those particular things that could come in handy to notice. Remember that it isn’t always obvious what is available to you or a threat. Sometimes you should be looking for indicators.

This game is great because it will absolutely come in handy in your everyday life, will improve your brain functions and will keep bratty kids from getting as bored as I do on long trips. It may even help save your life one day.

If you’d like to see more games like Kim’s Game you can play that will help you or your children be better prepared, check out The best games to learn survival or emergency preparedness skills.

 

ශ්‍රී ලංකා රාජ්‍ය ලාංඡනය - ජනාධිපති සම්මානය වූ හැටි

ලෝකයේ හැම රටකම තම ජාතියේ අනන්‍යතාවය ප්‍රකාශ කරන ලාංඡන, සංකේත, ගීත හා කොඩි භාවිත වේ. දේශය ආවේනික හෝ දේශයේ කිසියම් වැදගත් සිදුවීමක් හා සැබැඳි සත්ත්ව වර්ග හා ශාක වර්ග සහ දේශයේ වසන විවිධ ජන වර්ග ආදී බොහෝ දෑ සැලකිල්ලට ගනිමින් නිර්මාණය කෙරෙන මෙම ජාතික සංකේත

ලංකාව (දෙමළ: லங்கை ඉලංගෛ, ඉංග්‍රීසි:Ceylon) ආසියා මහද්වීපයට අයත් ඉන්දියානු උප මහාද්වීපයේ පිහිටා ඇති ප්‍රධාන දූපතක් හා අවට පිහිටි කුඩා දූපත් කිහිපයකින් ද විශාල සමුද්‍ර කලාපයකින් ද සමන්විත රාජ්‍යයකි. වර්ෂ 1505 දී පරංගි (Portuguese) ලංකාව ආක්‍රමණය කරන ලද අතර පසුව ඕලන්ද (Dutch) හා ඉංග්‍රීසි (British) අධිරාජ්‍යවාදීන් විසින් යටත් කර පැවතියකි.

ලංකාවේ පෘතුගීසි යුගය ඒනම් 1505-1658 පමණ බාවිත වූ රාජ්‍ය ලාංඡනය

ලංකාවේ ලන්දේසි යුගය ඒනම් 1602-1796
පමණ බාවිත වූ රාජ්‍ය ලාංඡනය

බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් ලංකාව මුල් අවධියෙහි 1875-1948 භාවිත කළ රාජ්‍ය ලාංඡනය  1948–1952

 

ලංකා රාජ්‍යයට, පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය තුළ 1948 සිට 1972 දක්වා පැවැතියේ ඩොමීනියන් රාජ්‍යයක් ලෙසිනි. 1948දී, බ්‍රිතාන්‍ය ලංකාවට නිදහස ප්‍රදානය කෙරුණු අතර පසුව 1972දී, පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය තුල ජනරජයක් බවට ලංකාව පත්විය.

ලංකා ඩොමීනියන් රාජ්‍යයක් ලෙස 1952–1972 භාවිත කළ රාජ්‍ය ලාංඡනය

ශ්‍රී ලංකාව ඒකීය රාජ්‍යයක් වන අතර එහි ආණ්ඩුව ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය නම් වේ. එතෙක් සිලෝන් හෙවත් ලංකා නම් වූ රාජධානිය අහෝසි කොට 1972 මැයි 22 දින "ශ්‍රී ලංකා" සමාජවාදී ජනරජය පිහිටුවන ලදී. 1978 දී "ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය" පිහිටුවන ලදී.

ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ රාජ්‍ය ලාංඡනය

1972 මැයි 22 වැනි දින සිට සම්මත කෙරුණු ජනරජ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ ශී‍්‍ර ලංකාව ජනරජයක් බවට පත් විය. ඒ අනුව ජනරජ දින උත්සවය සැමරීම සඳහා ජාතික ලාංඡනයක අවශ්‍යතාව මතු වූ අතර එවකට සංස්කෘතික කටයුතු අමාත්‍ය කුලරත්න මහතා සහ ලේකම් නිශ්ශංක විජේරත්න මහතා රැස්වීමක් කැඳවා ඒ පිළිබඳ කරුණු සාකච්ඡා කළහ. එම රැස්වීමෙන් පසුව ජනරජය සඳහා ලාංඡනයක් සැකසීමට කමිටුවක් පත් කෙරිණි. නිශ්ශංක විජේරත්න, ආචාර්ය නන්දදේව විජේසේකර, ආචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන, එච්.ආර්.පේමරත්න, රෝලන්ඩ් සිල්වා, ආචාර්ය මැකී රත්වත්තේ සහ මහගමසේකර යන විද්වත් පිරිස එම කමිටුවේ සාමාජිකයින් වූහ. ජනරජ ලාංඡනය සකස් කිරීමේ දී එය කෙසේ සකස් විය යුතු ද එයට කුමක් ඇතුළත් විය යුතු ද යන්න පිළිබඳ නිශ්ශංක විජේරත්න මහතාගෙන් කමිටුවට උපදෙස් ලැබිණි. ඒ අනුව කලාකරුවන් කීපදෙනෙක්ම ජනරජ ලාංඡනය නිර්මාණය කිරීමේ කාර්යය ආරම්භ කළහ. මේ ආකාරයට නිර්මාණය කළ ජනරජ ලාංඡනයේ වර්ණ යෙදීම සඳහා අවසාන වශයෙන් මාපලගම විපුලසාර හිමියන් විසින් කරනු ලැබූවක් බව ද පැවසේ. කෙසේ වෙතත් මෙම අවසන් ලාංඡනය නිර්මාණය කළේ කවුරුන් විසින් ද යන්න මතබේදයට තුඩු දී ඇත. රාජ්‍ය ලේඛනාගාරයේ ඇති නියම රාජ්‍ය ලාංඡනයේ පිටපතේ පිටුපස චිත‍්‍ර ශිල්පී එස්.එම්. සෙනවිරත්නයන්ගේ නම සඳහන්ව ඇත. එබැවින් එය ඔහුගේ නිර්මාණයක් බව සමහරුන් පවසති. තවත් මතයකට අනුව එහි නිර්මාතෘවරයා පූජ්‍ය මාපලගම විපුලසාර හිමියන් බවද කියැවේ. කෙසේ වෙතත් එය අදද විසඳී නොමැති ගැටලුවකි.

රාජ්‍ය ලාංඡනයේ ඇති සලකුණු වලින් විවිධ අරුත් ලබා දේ. ඒ අනුව ඉර සහ හඳ මඟින් – සමෘද්ධිමත් සහ ස්වයංපෝෂිත රටක් සහ ඉර හඳ පවතිනතාක් ධර්මයේ ආරක්‍ෂාව සංකේතවත් වෙයි. ඕලු හෝ නෙළුම් දණ්ඩක් දරා සිටින හංසයා – හංසයාට දියෙන් කිරි වෙන්කර ගැනීමේ හැකියාව ඇත. ඒ අනුව ඉන් හොඳ සහ නරක වෙන්ව හඳුනාගැනීමේ හැකියාව පෙන්නුම් කරයි.පුන්කලස – සෞභාග්‍යය සංකේතවත් කරයි.සමන් වැල සහ බෝපත් සතර – සමන් වැල මඟින් නිර්මලත්වය සහ බෝ පත් සතර මඟින් බෞද්ධාගම සංකේතවත් වේ.සිංහයා – සිංහයා මඟින් ජාතිය සංකේතවත් වන අතර සිංහයා, වටා ඇති නෙළුම් පෙති මඟින් නිර්මල බව සංකේතවත් කරයි.එමෙන්ම වී කරල් වලින් සෞභාග්‍යයත්, ඉහළ ධර්ම චක‍්‍රයෙන් හික්මීමත් පෙන්නුම් කරයි. ලාංඡනය සඳහා යොදා ඇති වර්ණ - මෙහි නෙළුම් පෙති සහිත කොටසට නිල් වර්ණය යොදා ඇත. සිංහයා රතු පසුබිමක ඇඳ ඇත. එයින් අපගේ ජාතිය නිරූපණය කරයි.

සිංහයා	:	නිර්භීතකම
පුන්කලස	:	සමෘද්ධිය
ඉර සහ හඳ	:	චිර ජීවනය
ධාන්‍යකරල්	:	සශ්‍රීකත්වය
ධර්ම චක්‍රය	:	ධාර්මිකභාවය සහ සාධාරණත්වය
නෙළුම් පෙති	:	පිවිතුරුබව හා උතුම්බව

රාජ්‍ය  ලාංඡනය නිල කාර්යයන් සඳහා ම පමණක් යොදා ගැනේ. එමෙන් ම එය වෙනස් කිරීම හෝ පෞද්ගලික කාර්යයන් සඳහා ජනරජ ලාංඡනය යොදා ගැනීම සම්පූර්ණයෙන් ම තහනම් කටයුත්තකි.

දැනට මෙම රාජ්‍ය ලාංඡනය ජනාධිපති සම්මානය වශයෙන් බාලදක්ෂයන්ට හා බාලදක්ෂිකාවන් විසින් දිනාගනු ලබන උසස්ම සම්මානය වශයෙන් ලබා දෙනු ලැබේ. විවිධ අංශ යටතේ ශිෂ්‍යයෙක- වශයෙන් ජනාධිපති සම්මාන දිනගත හැකි වුවද නිල අැදුමෙහි පදක්කමක් හා සහතික පතක් ලෙස මෙම සම්මානයට හිමිකම් කිවහැකි ඒකම ක%මය වන්නේ බාලදක්ෂයෙකු හෝ බාලදක්ෂිකාවක ලෙස සමත්කම් දැක්වීමෙන් පමණකි.

බාලදක්ෂ ජනාධිපති සම්මානය

ජනාධිපති සම්මානය බාලදක්ෂයින් මෙන් ම බාලදක්ෂිකාවන්ටද යන දෙපිරිසට ම දිනාගත හැකි සම්මානයක්. ඒ සදහා නිකුත් කරන සැම සහතික පත‍්‍රයක ම ඊට අදාල සහතිකපත් අංකයක් ද සදහන් වෙනවා. මෙතෙක් නිකුත් කර ඇති සම්මාන සංඛ්‍යාව පිළිබද වාර්තා මේ වනවිට සොයාගැනීමට අසීරුයි. ඔබත් ජනාධිපති සම්මානයක් දිනා ඇති බාලදක්ෂයෙක් නම් ඔබගේ සහතිකපත් අංකය හෝ සහතිකයේ ඡායාරූපයක් කමෙන්ට් එක්ක ලෙස ඇතුලත් කරන්න.
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=534933153291611&set=o.1432854776952096&type=3&theater